موسسه حقوقی و آموزشی فرهنگ تفاهم

۰۲۱-۵۴۷۶۴​

۰۲۱-۵۴۷۶۴​

مشاوره حقوقی 02154764

معامله به قصد فرار از دین یعنی فردی به شخص دیگر بدهی داشته و با هدف فرار از پرداخت این بدهی، اموال متعلق به خود را به دیگری منتقل نماید
معامله به قصد فرار از دین یعنی فردی به شخص دیگر بدهی داشته و با هدف فرار از پرداخت این بدهی، اموال متعلق به خود را به دیگری منتقل نماید

پیشگفتار:

معامله به قصد فرار از دین به این معناست که شخصی برای پرداخت نکردن دیون خود، اموال و دارایی هایش را به فردی دیگر منتقل می‌کند. حال این انتقال می‌تواند صوری یا واقعی باشد. به این ترتیب در معامله صوری، شخص بدون آن که اموال خود را در واقعیت منتقل کند و معامله و جابه‌جایی سند را انجام می‌دهد. مثل پدری که آپارتمان خود را به طور صوری به فرزندش منتقل می‌کند ولی این آپارتمان در حقیقت به او منتقل نمی‌شود.  اما در معامله واقعی، نقل و انتقال به فرد دیگری به صورت واقعی انجام می‌شود. در این صورت زمانی که بدهکار دیون خود را پرداخت نکرد طلبکار نمی‌تواند از طریق اموال و دارایی‌های بدهکار، دیون خود را وصول کند.   

معنای معامله به قصد فرار از دین

معامله به قصد فرار از دین زمانی است که فردی به شخص یا اشخاص دیگر بدهی داشته و با هدف و قصد فرار از پرداخت این بدهی، اموال متعلق به خود را به دیگری منتقل نماید و در پی این اقدام، اموال باقی مانده وی کفاف پرداخت بدهی او را ندهد؛ معامله وی به قصد فرار از دین محسوب می شود.

لذا وقتی شخص تنها پشتوانه طلبکاران را برای وصول طلبشان از بین می برد، در حقیقت اقدام به ضرر دیان می نماید که مورد نکوهش و مذمت است.

انواع معامله به قصد فرار از دین

این نوع از معامله به دو حالت تقسیم می‌شود.

حالت نخست: 

معامله به صورت صوری واقع می شود و انتقال دهنده اساسا قصد انتقال ندارد؛ که بدیهی است چنین معامله صوری تحت هر شرایطی به جهت فقدان قصد باطل است.

حالت دوم: 

انتقال دهنده واقعا قصد انتقال دارد لکن می خواهد حاصل فروش را پنهان نماید تا از دسترس طلبکاران خارج نماید.
در نتیجه رابطه بین معامله صوری و معامله به قصد فرار از دین عموم و خصوص من وجه است.

در خصوص ماهیت این معامله، دو دیدگاه وجود دارد. پاره ای از نویسندگان معتقدند چون انتقال دهنده از انجام معامله یک انگیزه نامشروع دارد در حقیقت جهت معامله نیز نامشروع می باشد، منتها نامشروع بودن جهت ناشی از اضرار به طلبکاران بوده و یک امر خصوصی است(ماده ۲۱۸ قانون مدنی سابق)

ماده سابق ۲۱۸ از قانون‏ مدنی مقرر می‏داشت:

«هرگاه معلوم شود که معامله به قصد فرار از دین واقع شده،آن‏ معامله نافذ نیست

این ماده به موجب‏ قانون اصلاح چندین ماده از قانون مدنی‏ مصوب ۱۸/۱۰/۱۳۶۱ حذف گردید و

سپس در اصلاحیه مورخ ۱۴/۸/۱۳۷۰ مجددا با تغییری به شرح ذیل تصویب شد:

«هرگاه معلوم شود که معامله با قصد فرار از دین به ‏طور صوری انجام شده،آن‏ معامله باطل است.» 

تماس با وکیل پایه یک دادگستری

برخی دیگر از حقوقدانان نیز سوء استفاده بدهکار در انتقال اموال خود را، موجب محدودیت وی در انتقال می دانند.
در کشور ما قانونگذاری در این خصوص مضطرب می باشد. با بررسی احکام پراکنده می توان به اجمال گفت: وقف به قصد فرار از دین غیرنافذ است(ماده ۶۵۴ قانون مدنی)

و معامله صوری به قصد فرار از دین باطل است(ماده ۲۱۸ قانون مدنی اصلاحی)
لکن برای یافتن حکم درست در خصوص معامله به منظور فرار از دین باید به ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مراجعه کرد.

” انتقال مال به دیگری به هر نحو به ‌وسیله مدیون با انگیزه فرار از ادای دین به نحوی که باقیمانده اموال برای پرداخت دیون کافی نباشد، موجب حبس تعزیری یا جزای نقدی درجه شش یا جزای نقدی معادل نصف محکوم ‌به یا هر دو مجازات می‌شود.

در صورتی که منتقلٌ ‌‌الیه نیز با علم به موضوع اقدام کرده باشد در حکم شریک جرم است. در این صورت عین آن مال و در صورت تلف یا انتقال، مثل یا قیمت آن از اموال انتقال‌گیرنده به عنوان جریمه اخذ و محکوم‌ٌبه از محل آن استیفاء خواهد شد”

در واقع فارغ از مسائل جزایی و به اختصار می توان گفت اگر انتقال گیرنده عالم به موضوع و قصد انتقال دهنده و فرار از ادای دین باشد؛ معامله بین طرفین صحیح است.

لکن نسبت به طلبکاران غیرنافذ بوده و ایشان می توانند وقوع معامله بین انتقال دهنده و انتقال گیرنده را نادیده پنداشته و طلب خود را از محل آن وصول نمایند که به «عدم قابلیت استناد به قرارداد» شهرت دارد.

وانگهی اگر انتقال گیرنده جاهل به قصد فرار از دین انتقال دهنده باشد، معامله صحیح و قابل استناد می باشد.
البته مسلم است که اگر انتقال به صورت رایگان رخ دهد در هر حال (به غیر از وقف)معامله در برابر طلبکاران غیر قابل استناد می باشد.

برای طرح دعوا علاوه بر شرایط عمومی اقامه دعوا از جمله ذی نفع بودن خواهان، شرایط خاصی لازم است که به اجمال به آنها اشاره می شود:
اولا: دعوای معامله به منظور فرار از دین با بحث اعسار ملازمه دارد. به بیان دیگراین دعوا زمانی قابلیت طرح دارد که یا مدیون بالفعل معسر باشد یا پس از انتقال اموال خود، دیگر مالی برای ادای دین نداشته باشد.

ثانیا:لازم است مدیون معامله ای کرده باشد. برای نمونه اگر مدیون طلب سایر طلبکاران را ادا نماید یا برخی را بر دیگران ترجیح دهد از انجایی که ادای دین عمل حقوقی محسوب نمیشود لذا برخلاف شخص ورشکسته این عمل منع قانونی ندارد.
به اضافه وصیت کردن مدیون و همچنین عدم تملک حق، توسط مدیون نیز محدودیتی ندارد؛ مگر اینکه شخص با سند سازی خود را مدیون قلمداد کرده و سپس اقدام به ادای دین موهوم نماید.
همچنین است رهن گذاشتن برای یکی از دیون خود که علی الاصول اشکالی نخواهد داشت.

ثالثا: برای اثبات معامله به منظور فرار از دین صرف انتقال کفایت نمی کند و قصد اضرار به دیان و به عبارتی اثبات قصد فرار ازدین، نیز لازم است.

رابعا: در این دعوا باید طلب مقدم بر معامله باشد.به علاوه طلبی مورد حمایت مقننن قرار می گیرد که قطعی(حال یا موجل) باشد نه معلق. 

مجازات جرم معامله به قصد فرار از دین در قانون جدید

حسب ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی مصوب ۱۳۹۴ انتقال مال به دیگری توسط مدیون به هر نحو وبه هر وسیله، اگربا انگیزه فرار از ادای دین بوده و به نحوی باشد که باقی مانده اموال برای پرداخت دیون انتقال دهنده کافی نباشد، مرتکب به حبس تعزیری درجه ۶ یا جزای نقدی معادل نصف محکوم به یا هر دو مجازات محکوم می گردد.

مسئولیت انتقال گیرنده مال در معامله به منظور فرار از دین

چنانچه منتقل الیه با علم به موضوع و اطلاع از قصد فروشنده، مبنی بر انجام معامله به قصد فرار از دین، اقدام به دریافت مال کرده باشد، در حکم شریک جرم بوده و به مجازات شرکت در جرم محکوم می گردد. در این وضعیت عین مال و در صورت تلف یا انتقال، مثل یا قیمت آن از اموال انتقال گیرنده به عنوان جریمه اخذ و محکوم به از محل آن اموال استیفاء خواهد گردید.

در فرضی که معامله صوری به قصد فرار از دین واقع می شود اما وجهی رد و بدل نمی ‌شود و همچنین در فرضی که واقعا معامله ای صورت نگرفته، سوء نیت انتقال گیرنده مستتر است و دفاع وی مبنی بر عدم اطلاع، قابل پذیرش نیست.

وکیل دادگستری

مرجع صالح جهت رسیدگی به جرم معامله به قصد فرار از دین

شکایت باید در دادسرای عمومی محل وقوع جرم طرح شود، محل وقوع جرم جایی است که معامله به منظور فرار از دین در آنجا انجام شده است، خواه محل اقامت مشتکی عنه و یا شاکی باشد.

در خصوص این معاملات در سال ۹۸ رای وحدت رویه ای صادر گردید که بر اساس این رأی، منتقل کردن اموال توسط مدیون به دیگران، قبل از قطعی شدن محکومیت وی به پرداخت دین، مصداق جرم انتقال مال به قصد فرار از دین نیست.بدین معنا که حتما باید رای در خصوص محکومیت به پرداخت دین، قطعی شده باشد تا جرم معامله به قصد فرار از دین محقق گردد.

لذا چنانچه انتقال اموال پیش از صدور حکم قطعی و حتی در پروسه رسیدگی دادگاه صورت پذیرد، جرم فرار از دین محقق نمی‌شود!؟ رای که با فلسفه تعیین جرم برای معامله به قصد فرار از دین در تضاد کامل است و ایرادات بیشماری دارد و حقوق طلبکاران را تضییع می نماید.

رأی وحدت‌رویه شماره ۷۷۴ – ۱۳۹۸/۱/۲۰ هیات‌عمومی دیوان عالی کشور

نظر به این که قانون گذار در ماده ۲۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۹۴ در مقام تعیین مجازات برای انتقال‌دهندگان مال با قصد فرار از دین، به تعیین جزای نقدی معادل نصف محکوم‌به و استیفای محکوم‌به از محل آن اموال مجازات تصویب نموده و نیز سایر قراین موجود در قانون مزبور،تماما بر لزوم سبق محکومیت قطعی مدیون و سپس، انتقال مال از ناحیه وی با انگیزه فرار از دین دلالت دارند که در این‌صورت، موضوع دارای جنبه کیفری است

لذا با عنایت به مراتب مذکور در فوق و اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها، به نظر اکثریت اهضای هیأت عمومی دیوان عالی کشور رأی شعبه سی‌وهشتم دیوان عالی کشور که مستدعی اعاده دادرسی را قبل از محکومیت قطعی به پرداخت دین، غیرقابل تعقیب جزایی دانسته است در حدی که با این نظر انطباق دارد صحیح و منطبق با قوانین موضوعه تشخیص می‌گردد.

این رأی در اجرای ذیل ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری، در موارد مشابه برای کلیه مراجع قضایی و غیرقضایی لازم‌الاتباع است.

موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در راستای احقاق حقوق شما با همکاری وکلای متخصص در همه زمینه های حقوقی و کیفری و همچنین مسائل مربوط به معامله به قصد فرار از دین آماده ارائه خدمات می باشد. موسسه با در اختیار گذاشتن وکیل ماهر و متخصص می تواند به احقاق حقوق شما در مقابل تضییع آن شما را یاری نماید.

۴.۶/۵

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

Facebook
Twitter
Pinterest
LinkedIn

10 پاسخ

  1. درود بر شما
    با سپاس از مطلب مفید و کاربردی تا

    سوالی داشتم ممنون می شوم پاسخ دهید

    فردی به موجب رای بدوی محکوم به پرداخت وجه نقد شده است از رای تجدیدنظرخواهی می کند که رد می شود
    پس از صدور رای تجدیدنظر و قبل از صدور اجرائیه
    به دلیل مهریه همسرش که عندالستطاعه نیز هست تنها دارایی اش که مغازه و یک خط موبایل باشد را به همسرش منتقل می کند و یک اقرار اخذ می کند مبنی بر دریافتی بخشی از مهریه ۵۰۰ سکه ایی است
    ارزش مغازه و خط موبایل در حدود ۱۱۰ سکه می باشد
    حال در فرض مسئله
    آیا پرداخت دین مقدم مهریه که از دیون ممتاز نیست است از مصادیق فرار از دین است؟
    آیا در مکانیزم دادگاه های ما در مرحله اجرا یا در مرحله اعسار تمامی اموال یک سال قبل استعلام میگردد؟
    چه کسی باید این اموال را شناسایی کند محکوم له یا دادگاه ؟
    با سپاس از شما

    1. سلام وقت بخیر در ابتدا باید عرض کنم که در بحث پرداخت بدهی مبحثی تحت عنوان مستثنیات دین وجود دارد و از آن جایی که آن اقا تنها یک مغازه برای امرار معاش و یک خط موبایل دارند حتی در صورت ندادن مهریه به همسر خود می توانسنتد نسبت به طلب شما درخواست اعسار بدهند و به مستثنیات دین اشاره نمایند . دیگر این که مهریه جز دیون ممتاز در قانون محسوب می شود و اگر اقا نه به صرف یک معامله صوری بلکه به شکل واقعی مهریه همسر خود را با انتقال سند رسمی مغازه پرداخت کرده است شما نمی توانید آن را از مصادیق فرار از دین بدانید . در خصوص اثبات آن که فرد معامله صوری به قصد فرار از دین انجام داده است اثبات اندکی مشکل است و باید مدارکی دال بر این که زمان رسیدگی مال منتقل شده است داشته باشید که البته این یکی از ادله ی شما می تواند باشد در کل بهتر است برای دریافت مشاوره تخصصی با وکیل موسسه ما مشاوره داشته باشید لطفا با این شماره ۰۲۱۵۴۷۶۴ تماس بگیرید

  2. با سلام اینجانب ۱۹ سال پیش یک قولنامه صوری در بنگاه نوشتم و هیچ شاهدی هم پای آن را امضا نکرده و همان روز اصل و نسخه دوم آن را در همان بنگاه امحا کردیم و تنها فتوکپی آن را برابر با اصل کرده به اداره مالیات ارائه شد الان که فروشنده صوری ۱۰ سال قبل به رحمت خدا رفته و بنگاه دار هم فوت کرده نمی دانم آیا آن کپی در آینده می تواند مورد سواستفاده از طرف وراث خریدار صوری قرار گیرد با این توضیح که در متن قولنانه چند شرط نوشته شده بود که مثلا خریدار مبلغی را نقدا تحویل فروشنده کرده و باید ملکی را هم تحول فروشنده دهد و مبلغی دیکر را هم بعدا به فروشنده بدهد اما اصلا مشخص نشده چه تاریخی فروشنده باید ملک را تحویل خریدار دهد تنها در قسمت زمان تحویل به خریدار نوشته شده در روز معامله و بنگاه دار هم که ۶م اکنون فوت کرده آن زمان گفت عمدا به این شکل قولنانه را نوشتم که صوری بودن آن مبرهن و واضح باشد اما نمی دانم به لحاظ حقوقی این قولنامه صوری است

    1. سلام وقت بخیر لطفا برای دریافت اطلاعات بیشتر با این شماره ۰۲۱۵۴۷۶۴ تماس بگیرید.

  3. به طور اجمال قانونگذار تمام قد با تمام تلاش و با همه قدرت ایستاده که مبادا کوچکترین خدشه ایی به کلاهبردار وارد نشود.

    1. سلام خیر اینطور نیست و قوانین سختگیرانه در جامعه علیه کلاهبرداری حاکم هست. موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم

  4. ببخشید اگر شخصی که خانه اون مرد که خواسته از دین فرار کند را از بنگاه خرید فروش خانه بخرد و نداند که این مرد قصد همچین کاری را دارد چه میشود ؟

    1. سلام ان شخص مرتکب جرمی نشده است.موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم ۰۲۱۵۴۷۶۴

  5. سلام. وقت بخیر. بنده حدود ۱۵ سال قبل که پسرم قصد خرید خانه داشت حدود نصف پول خرید خانه را که از پاداش بازنشستگی ام بود به او دادم و الباقی پول را خودش داد. سند شش دانگ به نام او زده شد. یکی دو سال قبل پسرم کل خانه را بدون جابجایی پول به نام خانمش کرده.
    الان بین او و خانمش اختلاف افتاده و پسرم قصد ابطال معامله را دارد.
    به نظر شما ما کدام گزینه را انتخاب کنیم
    ۱. من تقاضای ابطال معامله بدهم و معامله اولیه را به عنوان اینکه هبه بوده باطل کنم؟
    ۲. پسرم با اعلام هبه بودن درخواست ابطال معامله و برگشت خانه را بدهد

    1. سلام وقت بخیر از اینکه همراه ما هستید از شما سپاس گزاریم بابن این موضوع باید با وکیل متخصص مشورت کنید برای بررسی مورد میتونید با شماره ۰۲۱۵۴۷۶۴ در ارتباط باشید موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مرتبط

جرائم اینترنتی چیست؟

در واقع جرائم اینترنتی به جرائمی گفته می‌شود که در بستر اینترنت انجام می‌گردد در واقع فرد مجرم با استفاده از کامپیوتر یا تلفن همراه فعل جرم را انجام می‌دهد.

ادامه‌ی مطلب »