رای وحدت رویه
قبل از آن که در خصوص این امر که رای وحدت رویه چیست صحبت نماییم بهتر است که تعریف کوتاه و جامعی از دیوان عالی کشور ارائه دهیم تا بتوانید به درک درستی از این که رای وحدت رویه چیست، دست پیدا نمایید.
دیوان عالی کشور به عنوان عالی ترین مرجع قضایی در خصوص نظارت در اجرای صحیح و درست قوانین در مراجع قضایی شناخته می شود که وظایفی اعم از ایجاد وحدت رویه، حل اختلاف در صلاحیت مراجع و تعیین مرجع درست قضایی را عهده دار می باشد؛ با این تعریف به این مهم دست یافتیم که از آن جایی که دیوان عالی کشور مرجع ایجاد وحدت رویه می باشد پس صدور رای وحدت رویه نیز با این مرجع می باشد.
رای وحدت رویه چیست
در خصوص رای وحدت رویه ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری بیان کرده است، زمانی که از شعبه های مختلف دیوان عالی کشور یا دادگاه ها در خصوص موارد مشابه با استنباط متفاوت از قوانین رای های متفاوتی صادر گردد در این حالت بعد از اگاهی دیوان عالی کشور از این موضوع، رییس دیوان عالی کشور و یا دادستان کل کشور وظیفه دارند نظر هیات عمومی را در خصوص ایجاد وحدت رویه درخواست نمایند.
نحوه صدور رای
صدور این حکم با شرایطی همراه است که مطابق قانون باید مورد رعایت واقع شود که در ادامه به آن اشاره خواهیم نمود:
- هیات عمومی دیوان عالی کشور با ریاست رئیس دیوان عالی کشور و یا دادستان کل کشور و حضور حداقل سه چهارم روسا و مستشاران و اعضای معاون کل شعب تشکیل می شود.
- این هیات نسبت به موضوعی که مورد اختلاف واقع گردیده است بررسی های لازم را انجام می دهد و نسبت به آن تصمیم گیری های لازم و درست را انجام می دهد.
- با تصمیم اکثریت در مورد های مشابه این رای توسط شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ها و … لازم الاجرا می باشد اما در رابطه با رایی که قطعی صادر شده است بدون اثر می باشد.
- در حالتی که رای اجرا نگردیده باشد و یا در حال اجرا باشد و براساس رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان جرم حساب نشود و رای به دلایلی مساعد شخص محکوم علیه باشد، رای هیات عمومی نسبت به حکم مورد نظر قابل تسری می باشد.
تفاوت رای وحدت رویه و رای اصراری
- رای وحدت رویه همان طور که گفتیم جز آرایی محسوب می گردد که در مواردی که در خصوص موضوعی مشابه رای های متفاوت صادر شد و دیوان عالی از این امر آگاهی یافت با تشکیل یک هیات عمومی در خصوص این موارد بررسی های لازم را انجام می دهد و یک رای واحد صادر می نماید.
- رای اصراری به حالتی گفته می شود که دیوان در جهاتی مانند فرجام خواهی اقدام به نقض رای می نماید و پرونده را به شعبه هم عرض دادگاه ارجاع می نماید حال زمانی که دادگاه به رای صادره از دادگاه بدوی اصرار بورزد در این شرایط هیات عمومی دیوان عالی، رای اصراری در این خصوص صادر می کند.
- حکم وحدت رویه در حکم یک قانون بوده و برای تمامی قضات و مراجع قضایی لازم الاجرا می باشد در صورتی که رای اصراری به این حالت نیست و شکل ارشادی دارد و تنها برای دادگاهی که اصرار بر درستی رای دارد لازم الاجرا می باشد.
- رای وحدت رویه به خواسته دادستان کل کشور و یا رئیس دیوان عالی به دلیل وجود رای های متفاوت در خصوص امری صادر می گردد، ولی رای اصراری به خواسته رئیس شعبه دیوان از رئیس دیوان عالی کشور به جهت آن که دادگاه هم عرض به رای دادگاه بدوی اصرار می کند مورد صدور واقع می گردد.
رای وحدت رویه و تمایز آن با سایر آرا
آن چیزی که این رای را با سایر آرای صادره از مراجع قضایی متمایز می کند بحث این است که این رای در صورتی مورد صدور واقع می شود که دادگاه در خصوص موضوعی مشابه اقدام به صدور رای نماید و رای های صادر شده در خصوص این موضوع مشابه به جهت آن که قضات از حیث قانون مجاز به این امر هستند که از علم خود نیز برای صدور رای بهره ببرند و برداشت های متفاوتی از یک قانون مشخص داشته باشند این امر سبب می شود که نسبت به یک موضوع مشابه پیامدی همچون وجود رای های متعارض ایجاد گردد، بنابر این دیوان عالی کشور برای جلوگیری از بروز این امر و جلوگیری از بی اعتباری مراجع قضایی در خصوص ایجاد یک رای واحد و یکسان اقدام می نماید.
در این خصوص هیات عمومی اقدامات لازم را انجام می دهد و نسبت به صدور رای وحدت رویه و همچنین تصمیم گیری در رابطه با آرای اصراری اقدام می نماید.
سوالات متداول
بالاترین مرجع قضایی کشور کجا می باشد؟
دیوان عالی کشور مطابق قانون به عنوان بالاترین مرجع قضایی شناخته شده است.
دیوان عالی کشور در کجا مستقر است؟
دیوان در استان تهران و شامل بخش های قضایی و اداری می باشد.
دیوان صرفا به امور حقوقی رسیدگی می کند؟
خیر دیوان به بخش های حقوقی و کیفری تقسیم می گردد.
هیات عمومی شعب کیفری و حقوقی هر کدام به چه احکامی رسیدگی می کنند؟
هیات عمومی شعب کیفری و حقوقی با توجه به نوع حکم اصراری دادگاه تالی از حیث کیفری و حقوقی بودن رسیدگی های لازم را انجام می دهد.