صلح و سازش چیست؟
صلح در لغت به معنی سازش کردن، آشتی و توافق است. در اصطلاح حقوقی نیز صلح بهمنظور دفع ترافع و پایان بخشیدن به دعاوی بکار میرود. هدف اصلی از صلح توافق و سازش است. زمانی که اشخاص بخواهند به اختلافات خود پایان دهند و از اقامه دعوی و مراجعه به دادگاه و از اتلاف زمان و هزینه جلوگیری کنند، صلح و سازش بهترین مسیر است.
بهموجب صلح، معمولاً هر یک از طرفین بخشی از حقوق و ادعاهایی خود صرفنظر میکند و یا امتیازاتی را برای یکدیگر قائل میشوند.
طبق ماده ۱۸۶ قانون: هر کس میتواند در مورد هر ادعایی از دادگاه بدوی به طور کتبی درخواست صلح و سازش کند و طرف مقابل را به سازش دعوت کند. درخواست سازش میتواند توسط هر شخص حقیقی و حقوقی یا حتی اشخاص حقوقی موضوع حقوق عمومی مطرح شود. یکی از مهمترین نکات دراین مورد این است که درخواست سازش باید کتباً ارائه شود.
درخواست صلح و سازش در دعاوی حقوقی
زمانی که یک دعوا در دادگاه مطرح میشود و اختلافات بین طرفین بالا میگیرد و به دادگاه مراجعه میکنند، مرجع رسیدگی در هر حال محاکم خواهند بود. اما این حق برای طرفین در نظر گرفته شده که هر زمان که بخواهند دعوا را با مصالحه پایان بخشند. این خواسته طبق قانون باید در فرم دادخواست مطرح گردد و سپس دادگاه وقتی را تعیین و طرفین را برای انجام این امر دعوت میکند.
صلح و سازش در دعاوی حقوقی از جمله قراردادها
همانطور که در بالا ذکر شد، اگر دو طرف از دادگاه درخواست نمایند که دعوا با مصالحه خاتمه یابد، که سازش در حین دادرسی نام دارد و هم دعوایی که خواسته آن سازش باشد که گفته شد حتما باید در فرم دادخواست مطرح گردد.
برای آن وقت رسیدگی تعیین میشود. اگر خوانده حاضر به سازش نشد یا در جلسه حاضر نگردید، پرونده با قرار رد دادخواست مختومه میشود و بصورت کامل بسته خواهد شد. این امر به این خاطر است که برای انجام مصالحه حتما باید رضایت طرفین بصورتقطعی وجود داشته باشد.
در این زمان، خواهان راهنمایی حقوقی میخواهد، یعنی به ایشان توضیح داده میشود که میتواند دعوا را ادامه دهد.
ولی در صورت پذیرفتن او و مصالحه با طرف دیگر، پرونده دادگاه مبادرت به صدور گزارش اصلاحی مینماید. به هر حال، صلح و سازش یکی از مهمترین و شاید به تعبیری بهترین راه برای خاتمه دادن به دعوای حقوقی است.
اگر در ضمن دعوای دیگری غیر از سازش، دو طرف با هم مصالحه و توافق نمایند، نباید قرار رد دعوا صادر شود.زیرا در صورتی که طرفین به آنچه که با هم توافق کرده اند عمل ننمایند، ضمانت اجرایی وجود نخواهد داشت.
بلکه باید گزارش اصلاحی صادر شود و قبل از صدور گزارش اصلاحی، عین توافق آنها صورت جلسه شود. بعد از صورت جلسه، ختم رسیدگی اعلام و گزارش اصلاحی صادر میشود.
صلح و سازش در دعاوی حقوقی و جرایم قابل گذشت
صلح و سازش در دعاوی حقوقی به مفهوم عام و کلی آن، شامل صلح و سازش در کلیه دعاوی خاص حقوقی، کیفری و خانوادگی است. لذا همانطور که میدانیم، برخی از پروندههای کیفری در دسته جرایم قابل گذشت قرار میگیرند.
جرایم قابل گذشت آن دسته از جرایم میباشند که با رضایت شاکی تعقیب، رسیدگی و یا اجرای حکم متوقف میشود. درست در اینجا نقطه تفاوت جرایم قابل گذشت با غیر قابل گذشت است. گذشت باید به صراحت و بدون هیچ قید و شرطی باشد. زیرا گذشت مشروط و معلق در دادگاهها مورد پذیرش واقع نمیشود.
به همین دلیل، تاکید شده که رضایت باید بدون هیچ گونه ابهام و قید و شرطی باشد. برخلاف امور کیفری که از حیث جنبه عمومی سازش بین دادستان و متهم قابل تصور نیست، در امور مدنی، خواهان و خوانده (اصحاب دعوی) در هر مرحله از دادرسی میتوانند دعوی خود را از طریق صلح و سازش خاتمه دهند. به این عمل، صلح و سازش در دعاوی حقوقی گفته میشود.
حال، چنانچه سازش در دفتر اسناد رسمی واقع شده باشد، دادگاه ختم موضوع را برابر سازشنامه در پرونده قید میکند. سپس بعد از آن، مطابق مقررات اجرای اسناد رسمی، این سازشنامه قابلیت اجرایی خواهد داشت.
مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست صلح و سازش
صلاحیت اصلی برای ارسال دادخواست صلح و سازش، دادگاه بدوی یا نخستین است طبق قانون. همچنین، دادگاه محل اقامت شخص خوانده نیز برای ارسال درخواست دارای صلاحیت است.
لازم به توضیح است که، حتی اگر دادگاه نخستین صلاحیت نداشته باشد، نمیتواند قرار عدم صلاحیت را صادر نماید. زیرا در صورت عدم صلاحیت، باید جلسه سازش را در صورت تقاضا انجام داد و دادگاه مربوطه نیز باید مخاطب را برای سازش فرا بخواند.
همانطور که پیشتر نیز گفتیم، در شورای حل اختلاف، نیز این مهم اعمال پذیر است. در شرایط خاصی نیز که در متن فوق عنوان شده، میتوان برای انجام سازش به دفتر ثبت اسناد مراجعه کرد.
صلح دعاوی تا چه میزان اعتبار و قطعیت دارد؟
ماده ۷۶۱ قانون مدنی، صلح را قاطع بین طرفین میداند و بیان میکند که هیچیک از طرفین نمیتواند آن را فسخ کند، مگر در صورت تخلف شرط یا اشتراط خیار.
بنابراین، صلحی که بهمنظور رفع تنازع واقع میشود، قاطع دعوا است و مانند حکم از اعتبار امر مختومه برخوردار است. این به این معنی است که نمیتوان حقوقی را که بهموجب مفاد عقد صلح اسقاط یا انتقالدادهشده و یا به نحوی از انحا در خصوص آن توافق حاصل شده، موضوع دعوی قرار داد.
نتیجه این ماده این است که بهوسیلهی صلح و سازش، حق اقامه دعوی در رابطه با موضوع صلح از طرفین ساقط خواهد شد و در صورت طرح آن قابل ایراد و اعتراض با استناد به صلح پیشین است.
همچنین، اگر صلح بهمنظور اسقاط و یا انتقال پارهای از حقوق منعقد شده باشد، مانند اینکه شخص حق، مطالبه طلب خود را از دیگری یا حق انتفاع و مانند اینها را ساقط کند، در صورت اقامه دعوایی بر مبنای مطالبه حق ساقط شده، میتوان به صلحی که نتیجه آن اسقاط حق است بهعنوونی، بهعنوان دفاع ماهوی، استناد کرد و دادگاه، در صورت احراز وقوع صلح، مدعی را به بیحقی محکوم میکند
آیا امکان صلح دعاوی آینده وجود دارد؟
ماده ۷۶۶ قانون مدنی بیان میکند که اگر طرفین بهطور کلی تمام دعاوی واقعیه و فرضیه خود را به صلح خاتمه داده باشند، کلیه دعاوی داخل در صلح محسوب میشوند، حتی اگر منشا دعوا در حین صلح معلوم نباشد، مگر اینکه صلح بهحسب قرائن شامل آن نگردد. بنابراین، بهعنوانمثال، اگر قربانی حادثهای که با مسئول آن یا مؤسسه بیمه صلح کرده است، تنها درباره آثاری از حادثه توافق کرده که در زمان صلح موجود بوده و به آن آگاهی داشته است، زیانها و صدمههایی که بعدها در اثر حادثه و جراحات حاصل از آن ناشی میشود و در زمان صلح موردتوجه نبوده است، مشمول آن قرارداد نخواهند بود. با این حال، اگر شرط صریحی در قرارداد وجود داشته باشد که صلح شامل همه زیانهای موجود در آینده نیز میباشد، در آن صورت، زیانهای آینده نیز مشمول قرارداد صلح خواهند بود.
موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم با دراختیار داشتن وکلای مجرب در تمامی زمینههای حقوقی و کیفری و همچنین داشتن تجارب فراوان به علت ورود به پروندههای حقوقی همواره آماده خدمت رسانی به شما عزیزان میباشد.
درصورت نیاز به مشاوره یا اعطای وکالت به ما با شماره پنج رقمی فرهنگ تفاهم ۵۴۷۶۴ تماس حاصل نماید تا کارشناسان و مشاوران ما با شما درارتباط باشند.
سوالات متداول
مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست صلح و سازش کدام است؟
صلاحیت اصلی برای ارسال دادخواست صلح و سازش، دادگاه بدوی یا نخستین است طبق قانون. همچنین، دادگاه محل اقامت شخص خوانده نیز برای ارسال درخواست دارای صلاحیت است.
آیا امکان فسخ صلح وجود دارد؟
ماده ۷۶۱ قانون مدنی، صلح را قاطع بین طرفین میداند و بیان میکند که هیچیک از طرفین نمیتواند آن را فسخ کند، مگر در صورت تخلف شرط یا اشتراط خیار.
صلح و سازش در جرایم قابل گذشت به چه صورت است؟
برخلاف امور کیفری که از حیث جنبه عمومی سازش بین دادستان و متهم قابل تصور نیست، در امور مدنی، خواهان و خوانده (اصحاب دعوی) در هر مرحله از دادرسی میتوانند دعوی خود را از طریق صلح و سازش خاتمه دهند.