حق سرقفلی
حق سرقفلی

 حق سرقفلی

مفهوم حق سرقفلی و موارد پرداخت آن

حتما شما هم بارها در سر در مغازه ها و آگهی های فروش دیده اید که نوشته شده سرقفلی مغازه به فروش می‌رسد و از خود پرسیده اید که سرقفلی چیست و چه تفاوتی با مالکیت دارد.

وکیل پایه یک دادگستری در مورد حق سرقفلی

در این نوشتار قصد داریم مفهوم سرقفلی و حقوق آن را توضیح می‌دهیم.

سرقفلی که در قانون قدیمی روابط موجر و مستاجر با نام «حق کسب و پیشه یا تجارت» شناخته می‌شد، حقی است که قانون‌گذار برای مستاجران اماکن تجاری در نظر گرفته بود تا از آن‌ها به نحوی ویژه حمایت کرده باشد.

اولین نکته که از این تعریف مشخص می‌شود این است که سرقفلی تنها برای اماکن تجاری تعریف می‌شود و برای اماکن مسکونی چنین حقی تعریف نمی‌شود. اما سوال این است که چرا باید از مستاجر اماکن تجاری حمایت ویژه کرد؟

فرض کنید شما یک دهنه مغازه متروکه را از مالک اجاره می‌کنید، در آن یک مغازه پوشاک راه‌اندازی می‌کنید و با تلاش فراوان شهرت مغازه‌تان را افزایش می‌دهید و مشتریان زیادی برای خود دست و پا می‌کنید.

حال اگر مالک بعد از اتمام مدت قرارداد شما را از مغازه بیرون کند، در واقع از شهرت و اعتباری که شما برای آن مغازه و کسب و کارتان جمع کرده‌اید رایگان به نفع خود استفاده می‌کند؛ حال آنکه شما مجبورید به مغازه‌ی دیگری بروید و روز از نو روزی از نو.

وکیل پایه یک دادگستری

پس قانون‌گذار به این فکر افتاده است که این ارزش افزوده‌ی پنهان برای اماکن تجاری را در نظر بگیرد و از حق مستاجران اماکن تجاری در مقابل مالکان دفاع کند. همین‌جا مشخص می‌شود چرا سرقفلی تنها برای اماکن تجاری تعریف می‌شود، زیرا اماکن مسکونی به واسطه زندگی کردن افراد داخل آن به ارزش و اعتبارش افزوده نمی‌شود.

قانون روابط موجر و مستاجر، که در سال ۱۳۵۶ تدوین شده بود، در سال ۱۳۷۶ دست‌خوش تغییر شد. موضوع «سرقفلی» نیز با تغییر قانون دچار تحول شد. در قانون سال ۵۶ از مفهوم ذکر شده به عنوان «حق کسب و پیشه یا تجارت» یاد شده، حال آنکه در قانون سال ۷۶ (قانون فعلی) این مفهوم با تفاوت‌هایی به «سرقفلی» تغییر پیدا کرده است. بنابراین اگر قرارداد اجاره پیش از سال ۷۶ منعقد شده باشد باید به قانون سال ۵۶ رجوع کرد.

سرقفلی و نحوه واگذاری آن

موسسه حقوقی و داوری فرهنگ تفاهم آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی ملکی و معرفی وکیل ملکی متخصص و مجرب به شما عزیزان می باشد.

سرقفلی چیست ؟

سرقفلی مبلغی است که مالک در ازای اجاره ملک خود به دیگری از آن دریافت می کند . در قوانین مربوط به سال های قبل از ۱۳۷۶ حق سرقفلی و کسب و پیشه یکسان بوده و در این قانون در صورت واگذاری ملک به فردی دیگر به عنوان اجاره در زمان پایان مدت اجاره مالک نمی تواند مستاجر را بیرون کرده مگر مبلغی را به عنوان حق کسب و پیشه به ان بدهد اما در قوانین سال ۷۶ به بعد مالک در پایان قرارداد می تواند مستاجر را بیرون کرده و حکم تخلیه را بگیرد .

حق «سرقفلی» بر خلاف حق کسب و پیشه یا  تجارت به صورت خودکار ایجاد نمی‌شود، بلکه باید هنگام عقد قرارداد، مالک و مستاجر در این موضوع با هم توافق کنند. بنابراین در صورت عدم توافق در هنگام عقد قرارداد، عملا مستاجر هنگام تخلیه نمی‌تواند ادعایی داشته باشد.

تعیین مبلغ سرقفلی

بر اساس قانون، مبلغ سرقفلی یا حق کسب از طرف دادگاه با توجه به موارد زیر تعیین می‌شود:

  • موقعیت و مرغوبیت محل کسب یا تجارت

  • شرایط و کیفیت اجاره از لحاظ مزایایی که در اجاره‌نامه برای مالک یا مستاجر لحاظ شده است.

  • طول مدت اشتغال مستاجر به کسب و کار در محل اجاره و حسن شهرت او که در معروفیت محل اثر داشته است.

آیا خریدار سرقفلی می‌تواند ملک را به شخص دیگری اجاره دهد؟

ماده ۴۷۴ قانون مدنی مقرر می دارد:
«مستاجر می‌تواند عین‌ مستاجره را به دیگری اجاره دهد، مگر این که در عقد اجاره خلاف آن شرط شده باشد.»
براساس این قانون می‌توان گفت که مستاجر می‌تواند ملک را به هر کس دیگری اجاره دهد، مگر این‌که آن‌ها در قرارداد اجاره حق واگذاری به غیر سلب شده باشد.
در قراردادهایی که قبل از سال ۷۶ عقد شده‌اند، مستاجر حق انتقال به غیر ندارد. مگر این‌که در قرارداد ذکر گردد که مستاجر هیچ‌گونه محدودیتی در این مورد ندارد. حال بعد از تعریف سرقفلی مغازه چیست و سوالات مربوطه به سوالاتی درباره مالک سرقفلی در شرایط مختلف می پردازیم.

اعمال تغییرات در ملک توسط خریدار سرقفلی

تغییراتی که به اساس و اصل بنا لطمه نزند و باعث استفاده بهتر از عین مستاجره شود تخلف (تعدی و تفریط) محسوب نمی شود . بنابراین صاحب سرقفلی می تواند تغییراتی را برای استفاده بهتر از عین مستاجره انجام دهد.

حق سرقفلی و نحوه واگذاری آن

موسسه حقوقی و داوری فرهنگ تفاهم آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی ملکی و معرفی وکیل ملکی متخصص و مجرب به شما عزیزان می باشد.

تغییر شغل خریدار سرقفلی

مستاجر مغازه نمی‌تواند شغل خود را تغییر دهد مگر این‌که در قرارداد سرقفلی به شغل او اشاره نشده باشد. اگر به شغل او اشاره شده باشد و بدون رضایت مالک شغل خود را تغییر دهد مالک می‌تواند با پرداخت نصف مبلغ سرقفلی، از دادگاه حکم تخلیه بگیرد.

ممکن است موجر از ما سرقفلی نگرفته باشد. اما ما با دریافت سرقفلی مغازه را به شخص دیگری اجاره داده باشیم. در این‌ صورت باید مستأجر را آگاه کنیم که با پایان مدت اجاره، حق ندارد برای دریافت سرقفلی به موجر ما مراجعه کند. به عبارت دیگر او باید این حق را از ما دریافت و سریع مغازه را تخلیه کند.

ما  تنها در صورتی می‌توانیم از موجرمان حق سرقفلی دریافت کنیم که هنگام اجاره به او این مبلغ را پرداخت کرده باشیم.هرگاه در خصوص میزان سرقفلی میان طرفین توافق حاصل نشود با نظر دادگاه این مبلغ تعیین خواهد شد.  سرقفلی جز در مورد توافق طرفین جنبه قانونی ندارد؛ به عبارت دیگر سرقفلی در صورتی میان موجر و مستأجر جاری خواهد بود که بر سر آن توافقی صورت گرفته باشد. انتقال حق سرقفلی هم از طریق سند رسمی و هم از طریق سند عادی پذیرفته شده است.

بنابراین نیازی نیست تا به طور انحصاری از یکی از دو روش مزبور استفاده شود. حق سرقفلی از حقوق مالی و قابل توقیف است. به‌عنوان مثال زن برای دریافت مهر خود می‌تواند توقیف حق سرقفلی شوهر را مطالبه کند. با توقیف سرقفلی، این حق به فروش می‌رسد و از حاصل آن مهر زن پرداخت می‌شود. البته این موضوع مستلزم این است که حق سرقفلی شوهر به صورت رسمی به ثبت رسیده باشد.

وکیل پایه یک دادگستری

موارد پرداخت سرقفلی

  • تخلیه هنگام احداث ساختمان جدید مشروط به آنکه اولا: پروانه ساختمانی یا گواهی شهرداری مربوطه ارایه شود. ثانیاً:موجر تمام حق کسب وپیشه را به مستاجر بپردازد.

  • تخلیه به دلیل نیاز شخص موجر برای کسب یا پیشه مشروط به آنکه نیاز شخصی موجر به محل مذکور برای دادگاه احراز شود نه نیاز فرزندان یا افراد تحت تکفل او برای اشتغال و از طرف دیگر موجر تمام حق کسب و پیشه را به مستاجر بپردازد.

  • تخلیه به دلیل احتیاج موجر یا کسان او به سکونت به شرط آنکه محل مذکور مناسب برای سکونت باشد و موجر نیز تمامی حق کسب و پیشه را بپردازد.

مواردی که مستاجر استحقاق دریافت حق کسب و پیشه یا سرقفلی ندارد

  • هرگاه مورد اجاره برای شغل معینی اجاره داده شده باشد و مستاجر بدون رضایت موجر شغل خود را تغییر دهد، مگر اینکه شغل جدید عرفا مشابه شغل سابق باشد.باید توجه داشت که تغییر شغل به ر مدت و نسبت به هر قسمت از مورد اجاره موجب ایجاد حق تخلیه برای موجر بدون آنکه مبلغی برای تخلیه به مستاجر بپردازد می شود. حال سوالی که پیش می آید این است که اگر در اجاره نامه در مورد نحوه استفاده از مکان مورد اجاره صحبتی به عمل نیامده باشد استفاده مستاجر از عین مستاجره چگونه خواهد بود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت اگر در اجاره نامه تعیین نشده باشد که از منافع عین مستاجره چگونه باید استفاده شود نحوه استفاده از آن مکان تابع اوضاع و احوالی است که بر روابط طرفین حاکم است و تشخیص آن با دادگاه است پس اگر دادگاه تشخیص دهد که محل برای کسب و پیشه اجاره داده شده است با توجه به زمان وقوع عقد اجاره روابط طرفین ممکن است تابع قانون سال ۱۳۵۶ شود.

وکیل پایه یک دادگستری

  • تعدی و تفریط نسبت به مکان تجاری از جمله مواردی است که برای موجر حق تخلیه به وجود می آورد و مستاجر بدون استحقاق دریافت حق سرقفلی یا کسب و پیشه باید از مغازه یا محل کسب بیرون رود. برای مثال مستاجر بدون اجازه مالک تغییراتی در بنا به وجود آورد و قسمتی از آن را تخریب کند.

  • در موردی که مستاجر اجاره بها نپردازد.

  • استفاده غیر قانونی از مکان تجاری برای مثال ایجاد مرکز فساد مانند قمارخانه یا لابراتوار تهیه مواد افیونی و…

موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در راستای احقاق حقوق شما با همکاری وکلای متخصص در همه زمینه های حقوقی حاضر به ارائه خدمات مربوطه می باشد. در خصوص دعاوی مربوط به حق سرقفلی و کسب و پیشه موسسه با در اختیار گذاشتن وکیل متخصص سرقفلی می تواند به احقاق حقوق شما در مقابل تضییع آن یاری نماید.

وکالت و مشاوره تخصصی با وکیل

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

Facebook
Twitter
Pinterest
LinkedIn

5 پاسخ

  1. با سلام
    در اواسط متن قید فرمودید ” ممکن است موجر از ما سرقفلی نگرفته باشد. اما ما ….
    منظور از ما کیست ؟ بهتر است بجای استفاده از ما از کلمات و جملاتی استفاده شود که نقش ان در قانون و قرار داد مشخص شده است

    1. ممنون از توجه شما به موضوع سرقفلی و اینکه به متن با توجه دقت کردید. استفاده از کلمات ساده کمک می کند تا کسانی که در چنین مواردی درگیر هستند بیشتر موضوع را متوجه شوند. موجر و مستاجرین قطعاً به راحتی با موضوع ارتباط برقرار می کنند.

  2. سلام بنده یه ملکی رو خریداری کردم که یه مغازه ازش به صورت سرقفلی اجاره داده شده برایه شغل ساندویچی بنده بعد از خرید اقدام به تخلیه مورد اجاره کردم از طریق دادگاه و کارشناس دادگستری قیمت رو اعلام نمودند،ازمیخواستم اینرو ازتون بپرسم که مستاجر شغل رو تغییر داده بدونه هماهنگی و حتی هیچکدام از اجاره هاش رو پرداخت نکرده آیا بنده باید مبلغ رو بازهم برایه تخلیه پرداخت کنم ممنون میشم اگر راهنمایی کنید با سپاس

    1. سلام وقت به خیر خوشحالیم که مطالب براتون مفید بوده.موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در خدمت شماست.۰۲۱۵۴۷۶۴

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مرتبط

جرائم اینترنتی چیست؟

در واقع جرائم اینترنتی به جرائمی گفته می‌شود که در بستر اینترنت انجام می‌گردد در واقع فرد مجرم با استفاده از کامپیوتر یا تلفن همراه فعل جرم را انجام می‌دهد.

ادامه‌ی مطلب »