لعان
“ابتدا” می بایست با معنا و مفهوم لعان، که همان نفرین و طردکردن است آشنا شویم شاید اشخاص کمی باشند این اصطلاح در فقه و شرع برای دفع حدِ قذف (۸۰ ضربه شلاق) و نفی ولد (ادعای اینکه فرزندِ متولدشده ، فرزند مدعی نیست) به‌کار می‌رود را نمی دانند.
واژه لعان یا ملاعنه در فقه و حقوق به مواردی گفته می شود که زوج و زوجه با اعمال شرایط خاصی و مشخص شده ای یکدیگر را لعنت می کنند. زمانی که این چنین مراسمی به پایان می‌رسد، زن و شوهر باید از هم جدا شوند و حق ندارند که دوباره باهم ازدواج کنند.
زن و شوهر برای این که مشمول مجازات اسلامی حد قذف که همان ۸۰ ضربه شلاق، حد زنا و نفی ولد (فرزند متولدشده، فرزند مدعی نیست) نشوند، مراسم لعان برای هردو اجرا می‌شود. لعان باید براساس شرایط خاص خود انجام شود و نباید در آن تغییری اعمال گردد. لعان برای برطرف کردن مجازات حد به کار می‌رود.
بدین صورت که شوهر (زوج) با سوگندهای ویژه‌ای به زن خود نسبت زنا دهد و همسرش (زوجه) با سوگندهای مشابهی اتهام شوهرش را رد کند. با تحقق لعان زن و شوهر از یکدیگر جدا شده و ازدواج دوباره آن‌ها تا ابد ممنوع است.
لعان زمانی شروع می‌شود که مردی به همسر خود نسبت زنا دهد یا فرزندی را که زن به دنیا آورده از خود نفی کند. آنگاه شوهر باید در حضور حاکم شرع چهار بار ادعای خود را با ذکر سوگند تکرار کند و بار پنجم اعلام کند:
« لعنت خدا بر من اگر دروغگو باشم ». سپس زن چهار بار قسم می‌خورد که مرد دروغ می‌گوید و بار پنجم اعلام می‌کند : « خشم خدا بر من اگر او راست گفته باشد ». پس از انجام این مراسم نکاح فسخ شده و زن و شوهر از یکدیگر جدا می‌شوند.
زن برای همیشه بر شوهر حرام می‌شود و ازدواج دوباره آن دو ممکن نیست. اگر موضوع لعان نفی فرزند باشد، فرزندی که مورد لعان واقع شده متعلق به شوهر قلمداد نمی‌شود. همچنین حد از هر دو ساقط می‌شود، یعنی نه شوهر بدلیل قذف و اتهام زنا تازیانه می‌خورد و نه زن به دلیل زنا سنگسار می‌شود.
[pbp id=0]
چگونگی انجام لعان
زوج و زوجه باید مراحل زیر را در مراسم لعان به جای آورند :
۱- در حضور حاکم شرع ، هردو نفر قیام می‌کنند.
۲- مرد دوباره ادعای خود را تکرار می‌کند و چهار بار این عبارت عربی را بیان می‌کند : « اُشْهِدُ بِاللَّهِ اَنّی لَمِنَ الصَّادِقینَ فیما قُلتُ» یعنی به خدا سوگند می‌خورم که در ادعای خودم یعنی نسبت زنا و فرزند نامشروع، راستگو هستم.
۳- بعد از این عبارت، این عبارت عربی را بیان می‌کند: « لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَیَّ انْ کُنْتُ مِنَ الْکاذِبینَ» یعنی اگر ادعای دروغ و کذبی کرده باشم، خدا مرا لعنت کند.
۴- حال اگر زن در قبال سخنان مرد سکوت اختیار کند به معنی پذیرش سخنان اوست و اتهام او را قبول می‌کند و در این صورت باید مجازات اسلامی که برای او مشخص شده را متحمل شود.
ولی اگر ادعای مرد را قبول نکند، در این صورت این عبارت عربی را در پاسخ به ادعای مرد بیان می‌کند: «اُشْهِدُ بِاللَّهِ انّهُ لَمِنَ الکاذِبینَ فی مَقالَتِهِ»؛ یعنی به خدا سوگند می‌خورم که ادعای مرد (شوهر خود) دروغ است.
۵- بعد از این عبارت، عبارت دیگر عربی را بیان می‌کند و با این عبارت مراسم تمام می‌شود، و آن عبارت است از: «اِنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَیَّ انْ کانَ مِنَ الصَّادِقینَ»؛ اگر ادعای آن مرد (شوهر) درست باشد، خداوند مرا لعنت کند.
هنگامی که فردی به شخص مسلمانی اتهام فساد و فحشا می‌زند اما شاهد یا مدرکی دال بر آن ندارد، فردِ اتهام زننده به ۸۰ ضربه شلاق، به‌عنوان «حدِ قذف» محکوم می‌شود، همچنین اگر مردی همسر خود را به فحشا متهم کند یا کودکی را که از آن زن در دوره‌ی زوجیت میان آن دو متولد شده است فرزند خود نداند، و نیز زن این ادعای زوج را انکار کند، زوج و زوجه باید نزد حاکم شرع (قاضی) روند و در حضور او همدیگر را «لعان» کنند تا مجازاتِ حدود شرعی از آن‌ها برداشته شود.
شرایط انجام لعان
مرد باید همسرش را به زنا متهم کرده باشد و ادعا کند که این عمل را مشاهده کرده است ، ولی دلیل و شاهد نداشته باشد. زن همسر دائم مرد باشد و مشهور به زنا نباشد (مشهور است که دلیل این شرط این است که زن بتواند این نسبت را با لعان از خود دور کند ، درنتیجه درمورد زن مشهور به زنا گفته‌اند لعان تحقق نمی‌یابد، زیرا او حرمت و آبرویی برای خودش باقی نگذاشته است) با توجه به این شرایط، اگر مردی به همسرش نسبت زنا دهد، او را به اصطلاح « قذف» کرده است، یعنی به او تهمت زنا زده است. حال اگر نتواند دلیل و شاهدی برای این امر بیاورد، برای اینکه به مجازات قذف متهم نشود، باید همسر خود را لعان کند.
زمانی که لعان اعمال می شود زوج و زوجه دیگر به هیچ عنوان نمی توانند بهم محرم شوند بعد از اعمال لعان زن می بایست بار دیگر عده نگه دارد برای نمونه زنان مطلقه به مدت سه طهر (پاکی از خون حیض که حدودا برابر ۳ ماه است) عدّه نگه دارد.
در دوران عدّه، زن نمی‌تواند ازدواج کند، ولی پس از آن مشکلی ندارد.
[pbp id=1]
آیه لعان
آیه لِعان آیه ششم سوره نور است که به بیان حکم لعان می‌پردازد. اگر شوهر، همسر خود را به زنا متهم کند و شاهدی بر ادعای خود نداشته باشد، برای رهایی از حد قذف (هشتاد تازیانه) می‌تواند با پنج مرتبه قسم همسر خود را لعان کند، پس از آن زن نیز با پنج قسم، از خود دفاع نماید.
به‌وسیله این حکم، حد قذف از شوهر و حد زنا از زن برداشته شده و زوجین، ضمن جدایی از یکدیگر، تا آخر عمر به هم حرام می‌شوند.
وَ الَّذِینَ یرْمُونَ أَزْواجَهُمْ وَ لَمْ یکنْ لَهُمْ شُهَداءُ إِلَّا أَنْفُسُهُمْ فَشَهادَهُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهاداتٍ بِاللّه إِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِینَ «۶» وَ الْخامِسَهُ أَنَّ لَعْنَتَ اللّه عَلَیهِ إِنْ کانَ مِنَ الْکاذِبِینَ «۷» وَ یدْرَؤُا عَنْهَا الْعَذابَ أَنْ تَشْهَدَ أَرْبَعَ شَهاداتٍ بِاللّه إِنَّهُ لَمِنَ الْکاذِبِینَ «۸» وَ الْخامِسَهَ أَنَّ غَضَبَ اللّهِ عَلَیها إِنْ کانَ مِنَ الصَّادِقِینَ «۹» وَ لَوْ لا فَضْلُ اللّهِ عَلَیکمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اللّهَ تَوَّابٌ حَکیمٌ «۱۰» ﴿۶-۱۰﴾
و کسانی که به همسران خود نسبت زنا می‌دهند، و جز خودشان گواهانی ندارند، هر یک از آنان چهار بار به خدا سوگند یاد کند که او قطعاً از راستگویان است «۶» و بار پنجم قسم یاد کند که لعن خدا بر او باد اگر از دروغگویان باشد «۷» و از زن، کیفر ساقط می‌شود، در صورتی که چهار بار به خدا سوگند یاد کند که شوهر او حقیقتا از دروغگویان است «۸» و شهادت پنجم را نیز بگوید که غضب خدا بر او باد اگر آن مرد از راستگویان باشد «۹» و اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما نبود و اینکه او توبه پذیر و حکیم است بسیاری از شما گرفتار مجازات سخت الهی می‌شدید. «۱۰» (نور، ۶-۱۰)
