وصیت چیست
در ابتدا باید به معنای وصیت بپردازیم و سپس به انواع وصیت و شرایط تنظیم وصیّت و نحوه آن خواهیم پرداخت.
وصیّت از ریشه وصی و در معنای لغوی آن به معنای عهد، فرمان دادن، سفارش کردن و پرداختن به امور متوفی است.
در اصطلاح حقوقی بدین معناست که یک فرد تکلیف امور مالی و غیرمالی خود را برای بعد از فوتش معلوم و مشخص کند.
اشخاص تا زمانی که در قید حیات هستند مختارند در اموال و داراییهای خود دخل و تصرف کنند اما پس از فوت اختیار این حق از آنها ساقط خواهد شد.
در حالی که ممکن است در طول حیات فرد خواستهها و اهدافی داشته باشد و به آنها دست نیافته باشد؛ به همین خاطر در عالم حقوق، عملی پیشبینی شده است که به موجب آن یک فرد بتواند امور مالی و غیرمالی خود را برای بعد از فوتش ساماندهی کند؛ به این عمل وصیت میگویند.
ارکان وصیت
- موصی
- موصیله در وصیت تملیکی و وصی در وصیت عهدی
- موصی به
موصی به شخصی گفته میشود که عمل وصیّت را برای انجام تصرفات مالی و غیرمالی بعد از حیات خود انجام میدهد.
به فردیکه به نفع او وصیّت میشود، موصی له میگویند که دومین رکن از وصیّت است.
به مال مورد وصیّت نیز موصی به گفته میشود.
تا چه مقدار از اموال قابل وصیت است؟
بر اساس قانون مدنی هر فرد می تواند همه اموالش را وصیت نماید
این وصیّت تا ثلث (یک سوم) آن نیازی به تنفیذ (رضایت و قبول) توسط ورثه متوفی ندارد، اما اگر بیشتر از یک سوم باشد، برای اینکه اجرا شود ورثه باید به آن رضایت داشته باشند و به اصطلاح آن را تنفیذ نمایند.
همچنین، در صورتی که وصیّت به نفع یکی از ورثه باشد، علاوه بر آنچه که به موجب وصیّت به این شخص تعلق می گیرد، در ارث نیز سهیم خواهد بود و وصیّت باعث محروم ماندن از ارث نخواهد شد.
انواع وصیت نامه و نحوه تنظیم آن
در دین اسلام نیز وصیت بسیار مورد سفارش قرار گرفته است. لذا آگاهی از آثار و شرایط تنظیم یک وصیّت نامه از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا مانع بروز اختلافات در بین افراد شده و مانع از ایجاد پروندههای حقوقی در محاکم میشود
در همین راستا موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم میتواند با در اختیار داشتن وکلای دادگستری، مشاورین حقوقی مجرب و باتجربه، شما را در حل مسائل و مشکلات حقوقی ایجاد شده و همچنین تنظیم وصیّت نامه به صورت معتبر و قانونی در این زمینه یاری کند.
یکی ازمسائلی که باید در ارتباط با آن اطلاعات کاملی داشته باشیم، وصیّت نامه است. زیرا هریک از انواع وصیت نامه شرایط خاصی دارد که در صورت عدم رعایت آنها امکان بی اعتبار شدن آن وجود دارد. در قانون امور حسبی برای وصیّت نامه ۳ شکل پیش بینی شده است
این سه شکل عبارتند از:
- وصیت نامه خود نوشت
- وصیت نامه رسمی
- وصیت نامه سری
هر سندی که خارج از این سه شکل باشد به عنوان وصیت نامه قابل پذیرش نیست. اگر اشخاص ذی نفع که همان ورثه هستند به وجود وصیّت نامه اعتراف کنند دادگاه آن را رد نمیکند. وصیّت نامه باید کتبی باشد تا بتوان در دادگاه مورد استناد قرار بگیرد.
با شهادت نمیتوان وصیّت را اثبات کرد بنابراین وصیّت شفاهی پذیرفته نمی شود.
وصیت نامه خود نوشت:
وصیت نامه خودنوشت یکی دیگر از انواع وصیت است. وصیت نامه خودنوشت به وصیّتی گفته میشود که توسط خود شخص نوشته میشود و دارای تاریخ روز، ماه، سال، به خط خود شخص وصیّت کننده میباشد و به امضاء او رسیده است.
ازجمله امتیازات وصیّت نامه خودنوشت این است که وصیّت کننده به طور پنهانی وصیّت نامه اش را مینویسد و هزینهای برای ثبت آن پرداخت نمیکند.
از معایب آن نیز میتوان به این مورد اشاره کرد که ممکن است از بین برود و در معرض تحریف قرار بگیرد. فلذا چنانچه اشخاص اقدام به تنظیم وصیّت نامه خود نوشته میکنند، باید در محلی نگهداری شود که از دستبرد تحریف و از بین رفتن محفوظ و مصون بماند.
شرایط تنظیم وصیت نامه خود نوشت
وصیت نامه خودنوشت باید با خط شخصی خود فرد باشد. بنابراین اشخاصی که سواد خواندن و نوشتن ندارند، نمیتوانند این وصیت نامه را تنظیم کنند. علاوه برآن امکان وکالت دادن به شخص دیگری برای تنظیم این نوع از وصیّت نامه نیز وجود ندارد. به عبارت دیگر وصیّت نامه نوشته شده توسط وکیل را وصیّت خودنوشت نمینامند.
درثانی لازم به ذکراست که داشتن تاریخ، روز، ماه، سال به خط موصی الزامی میباشد.
از دیگر موارد، امضای وصیّت نامه است.
وصیّت نامه حتما باید توسط وصیّت کننده امضا شود و مهر یا اثر انگشت نمیتواند جایگزین آن شود. محل امضا پایان وصیّت نامه است ولی اگر در ابتدا نیز درج شود دارای اعتبار است.
حتی امضا میتواند در پاکت وصیّت نامه هم درج شود اما به شرطی که محرز شود پاکت جزو وصیّت نامه است.
چنانچه بعد از امضاء، تغییراتی در وصیّت نامه بوجود آید؛ همانا به منزله یک وصیّت نامه جدید است و باید مجدد امضا شده و تاریخ در آن درج شود. درغیر اینصورت اعتبار وصیّت نامه خودنوشت را نخواهد داشت.
اعتبار وصیت نامه خود نوشت:
وصیت نامه خود نوشت یک نوع سند عادی محسوب میشود؛ درنتیجه وارثین و سایر افراد ذی نفع این حق رادارند که در اصالت آن اظهار تردید کنند به عبارت دیگر میتوانند اظهارکنند خط و امضا منتسب به وصیّت کننده نبوده و در این صورت موصی له یعنی شخصی که به نفع او وصیّت نوشته شده باید انتساب وصیّت نامه به موصی را ثابت کند.
چنانچه به تاریخ وصیّت و صحت و سقم آن اعتراضی باشد، شخصی که ادعا دارد تاریخ وصیّت نامه صحیح نیست یا تحریف شده، باید این موضوع را در دادگاه اثبات کند.
شخصی که وصیّت نامه خودنوشت را نگه داشته باید به محض اطلاع از تاریخ فوت موصی، وصیت نامه را به دادگاه محل وقوع ترکه تقدیم کند.
اشخاصی که میخواهند سند رسمی مصون و محفوظ از دسترسی باشد وصیّت نامه رسمی را انتخاب میکنند و اشخاصی که میخواهند وصیّتشان مخفی بماند، وصیّت نامه خود نوشت انتخاب آنها است.
شرایط تنظیم وصیت نامه رسمی
وصیت نامه رسمی یکی دیگر از انواع وصایا میباشد؛ که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و تابع تشریفات و مقررات اسناد رسمی است. که اعتبار و رسمیت آن از وصیّت نامه سری و خود نوشت بیشتر میباشد.
از آنجا که وصیّت نامه رسمی همانند اسناد رسمی تلقی شده، فلذا تشریفات خاصی نیز نداشته و تنظیم آن نیز مانند سایر اسناد رسمی میباشد. اعتبارش هم تابع قوانین اسناد تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی است.
اعتبار وصیت نامه رسمی:
وصیت نامه رسمی از لحاظ اعتبار همانند سایر اسنادی است که در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده است. بنابراین موضوع آن اعم از منقول و غیر منقول، بدون نیاز به حکم دادگاه قابل اجراست.
از طرفی تمام مندرجات و امضاهای در آن رسمی و معتبر است و نمیتوان نسبت به محتویات آن اظهار تردید کرد. و صرفا امکان طرح ادعای جعل بودن آن میسر است.
سوالات متداول
آیا امکان محروم کردن وراث از ارث وجود دارد؟
قوانین ارث جزو قوانین آمره است و خلاف آن نمیتوان عمل کرد.
اگر تمام ترکه به نفع یک شخص وصیت شده باشد، تکلیف سایر وراث چیست؟
چنانچه وصیت نامه ای تنظیم شد که در آن کل اموال فرد به نفع یکی از وراث وصیت شده بود آن وصیت، تنها نسبت به یک سوم اموال صحیح است و در صورت مازاد بر یک سوم، زمانی صحیح و نافذ است که سایر ورثه نیز با آن موافقت کنند.
چگونه وصیت نامه ای که توسط خود فرد نوشته میشود را میتوان معتبر شناخت ؟
اولا باید با خط خود شخص نوشته شود.
ثانیا حتما باید تاریخ بطور کامل در آن درج شده باشد.
ثالثا امضای شخص حتما باید در آن لحاظ شده باشد.