نفقه چیست
تعریف نفقه و شرایط و نکات حقوقی آن از مباحث پرکاربرد و مهم حقوقی است. و آگاهی پیرامون این موضوع می تواند راه‌گشای بسیاری از اختلافات باشد.
در همین راستا همکاران و مشاورین حقوقی ما ،و هم چنین وکلای پایه یک دادگستری در موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم پاسخگوی سوالات شما عزیزان هستند. و می توانند در حل بسیاری از دعاوی خانوادگی و یا مطالبه حقوق ناشی از خانواده شما را یاری کنند.
در تعریف نفقه باید گفت: نفقه یعنی تأمین هزینه زندگی زن که باید توسط شوهر پس از عقد ازدواج پرداخت گردد. بر همین اساس ماده ۱۱۰۷ اصلاحی ۱۳۸۱ قانون مدنی در تعریف نفقه می گوید: «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه (لباس‌ها)، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض».
قبلاً ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه را محدود به مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت و خادم می دانست و نیازهای دارویی و بهداشتی آرایشی را مورد لحاظ قرار نداده بود و همین امر باعث انتقادهای نسبت به این ماده شده بود. تا این که پس از اصلاح این ماده، تعریف و مصادیق نفقه تغییر یافت . با تصویب این قانون نفقه زن شامل هر نیازی می‌شود که برای زندگی متعارف نیاز است؛ بنابراین در صورتی که زن مریض شود حتی اگر هزینه‌های زیادی بخواهد، شوهر مکلف به پرداخت آن است.
در فقه امامیه، نظر مشهور به استناد آیه: «عَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»؛(سوره نساء، ۱۹) با زنان به نکوئی رفتار کنید؛ رعایت وضعیت و شرایط زن را به نشانه (معروف)، ملاک تعیین نفقه قرار داده‌اند. بنابراین دیدگاه، توانایی مرد برای پرداخت نفقه مورد لحاظ نیست بلکه وضعیت و شرایط زن ملاک تعیین مقدار نفقه می باشد و بدین منظور جهت تعیین وضعیت و محتوای نفقه رجوع به عرف را لازم می‌دانند.
در صورت اختلاف در مقدار نفقه، محاسبه میزان آن بر مبنای شئونات خانوادگی زن و عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد، بر عهده دادگاه خانواده خواهد بود.
رابطه نشوز و نفقه
چون فلسفه تعیین نفقه برای زن، استحکام خانواده و حمایت از زندگی مشترک می باشد، زن در صورتی مستحق نفقه خواهد بود که بدون دلیل از وظایف زناشویی امتناع نکند؛ در حقیقت حکم ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی: (در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است)، مقید است به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی: (هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.)
در اصطلاح حقوقی و فقهی به زنی که از وظایف زناشویی امتناع کند ناشزه گفته می شود و ناشزه نفقه ندارد.
[pbp id=0]
شرایط پرداخت نفقه
- عقد دائم: نفقه برای عقد ازدواج دائم می باشد و در عقد موقت زن مستحق نفقه نمی باشد.
- عدم نشوز زن: همین که زن حاضر به ایفای وظایف زناشویی باشد، مستحق نفقه خواهد بود و در صورت امتناع از وظائفی که قانوناً بر عهده اوست، مستحق نفقه نخواهد بود.
ضمانت اجرای نفقه
برای دریافت نفقه، توافق طرفین مقدم بر هر چیزی است و اصولاً در روابط خانوادگی اخلاق و توافق مقدم بر مسائل قضایی است ولی در صورت خودداری شوهر از پرداخت نفقه ، زن می تواند به دو صورت حقوقی و کیفری نسبت به حق خویش اقدام نماید:
۱) کیفری
شکایت کیفری به دادسرا به اتهام ترک انفاق که پس از بررسی و اثبات آن، دادگاه مردی را که با داشتن استطاعت از پرداخت نفقه خودداری می‌کند طبق ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌کند. البته در این روش مجازات شوهر، برای عدم پرداخت نفقه است و نمی‌توان از او نفقه را دریافت کرد و برای مطالبه نفقه که امر حقوقی است باید به دادگاه حقوقی مراجعه کرد.
[pbp id=1]
۲) حقوقی
زن با ارائه دادخواست مطالبه نفقه به دادگاه خانواده، شوهر را ملزم به پرداخت نفقه می کنند. در صورت عدم اعسار (توانائی مالی) زوج و توانایی بر پرداخت نفقه، زوج ملزم به پرداخت می شود.
نفقه زوجه نه تنها شامل ایام جاری زندگی می شود، بلکه نفقه ایام گذشته نیز از طریق ارائه دادخواست حقوقی به دادگاه خانواده قابل مطالبه است و در صورت محکومیت مرد، مشمول قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی می‌شود.
انواع نفقه
- نفقه زوجه
- نفقه فرزندان
- نفقه خویشان یا اقارب
قانون مدنی ریاست خانواده را از خصایص شوهر دانسته و در تداوم این امتیاز به موجب ماده بعدی تکلیفی مهم بر دوش او نهاده و شوهر را موظف به پرداخت نفقه به زوجه در عقد دائم دانسته است . در عقد موقت نفقه بر عهده شوهر نیست_به موجب این ماده زن می‌تواند از شوهر مطالبه نفقه کند و در صورت لزوم از طریق مدنی و کیفری او را برای پرداخت نفقه تحت تعقیب قرار دهد.
[pbp id=2]
فلسفه این است که در اکثر خانواده‌های ایرانی ، زنان اموال و درآمد کافی برای تأمین مخارج خود و شرکت در هزینه خانواده ندارند ؛ وانگهی اداره خانه و امور داخلی خانوادگی که وظیفه‌ای بزرگ است به عهده آن‌هاست و زنان به کار اقتصادی دیگری که منبع درآمد برای آنان باشد اشتغال نمی‌ورزند.
نکته حائز اهمیت دیگر این که وضعیت و نیاز زن به طور متعارف ملاک ارزیابی است ، نه وضعیت مرد، پس اگر زن از خانواده متمکنی باشد شوهر به ناچار باید وسائل زندگی او را آن چنان که شأن و وضع اجتماعی و خانوادگی او اقتضا می‌کند، فراهم آورد.
موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در راستای احقاق حقوق شما با همکاری وکلای متخصص در همه زمینه های حقوقی و کیفری آماده ارائه خدمات می باشد. موسسه با در اختیار گذاشتن وکیل ماهر و متخصص نفقه می تواند به احقاق حقوق شما در مقابل تضییع آن شما را یاری نماید.
