موسسه حقوقی و آموزشی فرهنگ تفاهم

۰۲۱-۵۴۷۶۴​

۰۲۱-۵۴۷۶۴​

مشاوره حقوقی 02154764

نفقه زوجه | نفقه زن چقدر است |نفقه زن بعد از طلاق | نفقه زن باردار | موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم
نفقه زوجه | نفقه زن چقدر است |نفقه زن بعد از طلاق | نفقه زن باردار | موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم

نفقه زوجه و نحوه تشخیص آن

معنای لغوی نفقه، هزینه و خرج می باشد که در حقوق ایران این وظیفه به عهده زوج می باشد. حقوق و وظایفی که در قانون تعریف شده است از جمله ملزوماتی است که برای زندگی گروهی و اجتماعی در هر دوره ای باید مورد پذیرش واقع شود. چراکه این قوانین و تکالیف درحقیقت برای رسیدن افراد به هدف و نیل جامعه می باشد  و از ناپایداری آن جلوگیری می‌کند. از بنیادی ترین اساس های جامعه، خانواده می باشد . جایی که از زمان تولد به عضویت آن درامده ایم و باعث رشد و  شکل گرفتن تربیت انسان می شود و به همین دلیل است که در دین مبین اسلام و قوانین جهان نیز مورد عنایت ویژه قرار گرفته است و دارای چارچوب هایی از منظر قانون می باشد. در ادامه باید گفت که نفقه از جمله تکالیفی است که بر دوش شوهر و درمقابل حقی است که مختص زن می باشد.

در این نوشتار قصد داریم ابتد با مفهوم نفقه که مرتبط با ملاک و معیار هایی که از جانب حقوق مدنی ایران بر نحوه تشخیص میزان نفقه و مترتب است، آشنا شویم.

در این خصوص موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم با دراختیار داشتن وکیل خانواده متخصص و با تجربه می تواند راهنمود شما در پرونده های مربوطه باشد و در دعاوی خانوادگی و مسایل مرتبط با آن به طور ویژه در نفقه و مهریه شما را یاری نماید.  

تماس با وکیل دادگستری

 منظور از نفقه زوجه چیست؟

 ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی بیان می‌کند:

« در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است»

 این ازجمله حقوقی که قانون مدنی برای زوجه درنظر گرفته است. و موجب آن زن می‌تواند از شوهر خود مطالبه نفقه کند. و در صورتی که زوج از پرداخت نفقه امتناع کند، زن می تواند از دو طریق به صورت کیفری و مدنی زوج را ملزم به پرداخت نفقه نماید.  علت داشتن چنین حقی برای زن آن است که اکثر زنان ایرانی برای تامین مخارج خود و کمک هزینه بودن برای خانواده درآمد کافی ندارند زیرا مسولیت سنگین اداره خانه و خانواده برعهده آنان است و مانع شرکت در کارهای اقتصادی که منشایی برای درآمدزایی است ، می شود. 

 ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی در تعریف نفقه می گوید :

«نفقه عبارت است از همه نیازهای متناسب و مطابق عرف با وضعیت زن مانند البسه ، مسکن، البسه، اثاث البیت ، مسکن و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه  نقصان یا مرض.

  همان طور که  در شرع و اسلام و قانون کشور مشاهده می کنیم  پرداخت نفقه زن بر زوج  واجب است. بدین معنا که زمانی شخص ازدواج دائم میکند و در منزل همسر خود سکونت دارد ، تهیه مایحتاج و مخارج زن برعهده زوج و از تکلیف واجب او محسوب می شود.

مزایای نفقه زوجه چیست؟ 

از مزایای نفقه زن می توان به قابل مطالبه بودن نفقه گذشته اشاره کرد بدین ترتیب که زوجه می تواند میزان نفقه ای که در زمان گذشته بوده و زن دریافت نکرده را اکنون مطالبه نماید. 

نفقه مشروط به نداشتن درآمد زن نیست به عبارت دیگر اگر زنی شاغل و مستقل باشد و همچنین نیازی به نفقه نداشته باشد باز هم زوج موظف به پرداخت نفقه است. و همچنین باید گفت که پرداخت آن نسبت به سایر بدهی برتر است یعنی مرد ابتدا باید نفقه زن را پرداخت کند و بعد بدهی های دیگر خود را تسویه نماید.

پرداخت نفقه زوجه براساس میزان توانایی مالی مرد سنجیده نمی شود بلکه در قانون کشورما براساس عرف و نیازهای متعارف و متناسب زوجه و به تشخیص کارشناس در دادگاه ها معین می شود.

درآخر باید افزود که زن درمقابل مرد مکلف به پرداخت هزینه های همسر خود نمی باشد.

پرداخت نفقه در نکاح موقت به چه صورت است؟

باتوجه به اینکه در ماده ۱۱۰۶ گفته شد نفقه در خصوص عقد دائم می باشد و پرداخت نفقه از سوی مرد در عقد موقت یا به اصطلاح صیغه در قانون ما پیش بینی نشده و تکلیفی برای مرد نیست اما درصورتی که در عقد موقت شرط شده باشد مرد باید نفقه زوجه را پرداخت کند و در زمانی که شرط یا توافق نشده باشده مطابق قانون نمی توان مرد را ملزم به پرداخت نفقه زوجه کرد. همان طور که می دانید در عرف کشورما نفقه زن با مرد و مسیولیت فراهم کردن مخارج زندگی زن با وی می باشد بنابراین می توان گفت که مادامی که زوجه در عقد موقت در منزل زوج زندگی میکند نفقه زوجه برعهده مرد است. 

تمکین و نفقه زوجه

 مشهور است که بیان می شود نفقه منوط  به تمکین زن است. و درصورتی که زن تمکین نکند درمقابل مرد می تواند از پرداخت نفقه امتناع کند و نفقه به زن تعلق نمی گیرد.

تمکین درمعنا به دوصورت عام و خاص می باشد. تمکین خاص بدین معناست که زن مطابق آنچه که در عرف مرسوم است نزدیکی جنسی با شوهر خود را بپذیرد و در مواقعی که دلیل موجه ای داشته باشد می تواند از پذیرش آن خودداری کند. اما تمکین  به معنای عام  آن است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و در حدود قانون و عرف از او اطاعت کند .و ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد. البته اگر شوهر توقعات نامشروع و نامتعارف از  زن داشته باشد  او مکلف به اطاعت از او نیست.

مطابق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی زمانی که زوجه بدون مانع مشروع از انجام وظایف زناشویی امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.  پس می توان گفت هرگاه زوجه یک مانع مشروع و موجه برای امتناع از وظایف خود مانند بیماری داشته باشد حق نفقه زن محفوظ می ماند. به طور مثال اگر زن به دلیل خطرهایی که از سوی شوهر متوجه است و مجبور به ترک خانه می باشد و یا به دلیل ابتلای همسر به بیمارهای خطرناک مانند امراض مقاربتی می تواند از نزدیکی با شوهر خود امتناع کند.مشاوره حقوقی

 نفقه شامل چه چیزهایی می شود؟

براساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نیازهای متنوع و متناسب با وضعیت زن از موارد نفقه محسوب می‌شود. مانند هزینه های درمانی و بهداشتی و مسکن و پوشاک ، غذا و همچنین خادم درصورتی که زن از ابتدا خدمتکار داشته باشد و یا در زندگی زناشویی نیاز به خادم داشته باشد مرد مکلف به تهیه می باشد. 

نکته ای که باید به آن اشاره کرد درخصوص تمثیلی بودن موارد ذکر شده است چرا که نفقه به معنای نیاز های متعارف و متناسب در شان وی است که موارد بالا مثال هایی که در این باب بیان شده و می تواند مخارج زن خارج از موارد بالا باشد. ملاک تعیین میزان نفقه زوجه نیز به شان زن بستگی دارد.

آیا هزینه درمانی نیز شامل نفقه می شود؟

 هزینه های درمانی که در قانون نیز پیش بینی شده از موارد نفقه به حساب می آید. و اگر زوجه دچار بیماری صعب العلاج یا بیماری خاصی شده باشد که هزینه‌های زیادی دارد تکتکلیفی به پرداخت  برای شوهر نیست. و در این موارد قاضی  رسیدگی کننده به پرونده با توجه به قانون،   اوضاع و احوال زوجین و وضعیت مالی آنها تصمیم لازم را می‌گیرد.

 آیا می توان عدم تعلق نفقه به زن را در عقد دائم شرط کرد؟ 

 بین حقوقدانان و فقها اختلاف نظر است اما انچه که از قانون مدنی میتوان تفسیر کرد به نظر می رسد که شرط کردن آن  مخالف  و متعارض با باطن عقد نمی باشد و زوجین می توانند با توافق یکدیگر عقد را مشروط بر آن کنند.

  ضمانت اجرایی که برای مرد در صورت عدم پرداخت نفقه درنظر گرفته شده چیست؟

ترک انفاق به معنای امتناع زوج از پرداخت نفقه است . تکلیف شوهر به دادن نفقه به زن دارای   ضمانت اجرای حقوقی و کیفری می باشد .

طبق قانون مدنی در صورت عدم پرداخت نفقه زن توسط شوهر زن می تواند به محکمه رجوع کند، در این صورت محکمه یا دادگاه میزان نفقه را معین می‌کند و شوهر را ملزم به تسویه کردن آن خواهد کرد. 

اگر اجرای حکم دادگاه و الزام شوهر به دادن نفقه به علت سرسختی و عدم دسترسی به اموال شوهر یا به علت ناتوانی شوهر از دادن نفقه ممکن نباشد زن حق طلاق خواهد داشت.

نکته مهمی که در این رابطه وجود دارد اثبات کردن وجود رابطه زوجیت و عدم امتناع زن از نزدیکی جنسی توسط مرد در دادگاه می باشد. به عبارت دیگر مرد باید ثابت کند که بین او و همسرش رابطه زوجیت و  زناشویی بوده و زوجه نیز از نزدیکی با وی خودداری نکرده است. بنابراین مستحق دریافت نفقه خواهد بود.

نفقه زن در دوران عقد به چه صورت است؟

همان طور که گفته شد نفقه زن در عقد موقت در قانون پیشی بینی نشده اما در دوران عقد اگر بین زوجین رابطه زناشویی برقرار شده باشد و زوجه تمکین خاص از همسر خود داشته باشد می تواند تقاضای پرداخت نفقه از مرد کند و همچنین مرد مکلف به پرداخت است. 

جرم بودن ترک انفاق

مطابق قانون حمایت خانواده ترک انفاق از سوی زوج موجب مجازات کیفری توسط قانونگذار می شود. و عمل مزبور جرم شناخته شده است .و  ازجرایم قابل گذشت است. به این معنی که هرکس با داشتن  استطاعت مالی ازدادن نفقه همسر خود در صورت تمکین او خودداری کند  به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم می شود. باید توجه کرد که در صورت وجود شاکی خصوصی مجازات های بالا قابل اجراست. اما اگر شاکی از شکایت خود منصرف شود و رضایت دهد اجرای مجازات نیز متوقف می شود. باید دانست که رعایت ملزمات قانونی و مراحل آن نیازمند دانش و آگاهی کافی است. در صورت عدم آگاهی کافی و اشراف کامل  بر قوانین می توانید از کمک یک وکیل دادگستری و مشاور حقوقی بهره بگیرید .

مشاوران حقوقی و وکلای ما در موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم نیز پاسخگوی  سوالات شما خواهند بود.

نفقه زوجه

در هر رابطه ی زناشویی، زن و شوهر به حکم قانون وظایفی نسبت به یکدیگر دارند که اگرچه این وظایف با توجه به ذات عقد نکاح، عاطفی است ولی در کنار این وظایف، تعدادی تعهدات مالی هم وجود دارد، که به موجب آن باید از جانب شوهر پرداخت گردد. زن در قوانین اسلام از فراهم کردن موجبات مادی و نیازهای مادی  و ضروری زندگی معاف است و حتی غنی بودن زن این وظیفه و تعهد را بر ذمه ی زن قرار نمی دهد.نفقه زوجه براساس قوانین حمایت خانواده که متاثر از اسلام است یک نوع تعهد مالی از طرف مرد می باشد که در عقد نکاح تهیه نیاز های مهم و ضروری زوجه از جمله، خوراک، پوشاک، مسکن و ملزمات سلامتی هم می‌باشد. در قانون چون به حکم قانون، ریاست خانواده از خصایص شوهر می‌باشد این تعهد پرداخت نفقه هم به عهده ی او می‌باشد. موقعی که زوج این تکلیف را ادا نکند به موجب مواد قانونی مکلف و ملزم می شود و در شرایطی تحت تعقیب و پیگرد قانونی به صورت کیفری می گردد. 

شرایط پرداخت نفقه

همان طور که مطرح شد مرد با عقد نکاح متعهد به پرداخت نفقه، می‌شود و این تعهد مالی است که برای او ایجاد مسوولیت می‌کند ولی در مقابل برای اینکه تعهد مالی شوهر از  جنبه قانونی پایدار باشد شرایطی در قانون دارد که به توضیح آن می پردازیم: لحاظ قانونی به طور مستمر استمرار داشته باشد شرایطی در قانون مطرح شده که به بیان آن شرایط می پردازیم:

به دلیل اینکه در عقد موقت رابطه زناشویی براساس مدت و زمانی معین با توافق زوجین  برقرار می شود قانونگذار مرد را مکلف به پرداخت نفقه نکرده است. 

  • تمکین زن

 برای اینکه نفقه به زن تعلق بگیرد مطابق قانون مدنی ، تمکین وی شرط می باشد. به عبارت دیگر زوجه زمانی مستحق نفقه است که از شوهر خود تمکین کند. درغیر این صورت نفقه به او تعلق نمی گیرد.  در اصطلاح حقوقی تمکین درمعنای پذیرش درخواست های متعارف زوج مانند برقراری رابطه عاطفی و حسن معاشرت است که  درمعنای خاص آن برقراری رابطه جنسی است. اگر زن از دستورات زوج سرپیچی کند ناشزه تلقی می وشد و مرد موظف به پرداخت نفقه نیست تا زمانی که نشوز زن برطرف شود. 

مصادیق ساقط شدن حق نفقه

۱.از مواردی که موجب از بین رفتن حق نفقه برای زن می شود نشوز است. 

نشوز به معنای سرکشی و سرپیچی است و زن ناشزه زنی است که از وظایف خود نسبت به زوج سرباز می زند. نشوز و سرکشی می تواند به معنای تمکین خاص و عام و خارج شدن از منزل بدون اذن او یا مسافرت رفتن بدون اطلاع و اذن وی باشد. 

۲.فوت شوهر از مصادیق دیگری است که در زمان عده وفات شوهر زن اگر باردار نباشد نفقه به وی تعلق نمی گیرد. 

۳. عقد موقت نیز مشمول تعلق گرفتن نفقه به زن نمی شود. مگر اینکه در عقد موقت شرط شده باشد .

۴.فسخ نکاح : با انحلال نکاح به موجب قانون نفقه در حق زن ساقط می شود. 

۵. طلاق بائن: مطابق ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی زن اگر باردار نباشد در طلاق بائن حقی برای نفقه ندارد. 

نفقه زوجه

باید گفت که زن می تواند تا زمانی که مهریه خود را به طور کامل دریافت نکرده است از تمکین امتناع کند اما مشروط به اینکه مهریه حال باشد و زن تا قبل از آن تمکین خاص نکرده باشد.

قانون جدید نفقه جدید در سال ۱۴۰۱  

از جمله مسائل مهم در این زمینه ،تعیین میزان نفقه است و باتوجه به تورمی که در هرسال مشاهده می شود میزان پرداخت نفقه نیز متغیر در هر سال است . بنابراین میزان مبلغی که از سوی کارشناس تعیین می شود برای همه یکسان نیست و درآخر این کارشناس است که با توجه به تمامی عوامل مانند تورم سالانه میزان آن را مشخص می نماید. 

 

ماهیت جرم ترک انفاق

زمانی که زوج مکلف به پرداخت نفقه زن شود باید مبادرت به ادای تکلیف خود نماید و اگر به هر علتی دین خود را پرداخت نکرد زوجه می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و درخواست الزام مرد به پرداخت نفقه را داشته باشد و در صورتی که مرد مجبور به پرداخت نشد زن می تواند تقاضای طلاق کند  و دادگاه او را ملزم به طلاق نماید.

قانونگذار درمواجه با زوجی که با وجود اسطاعت مالی نفقه را پرداخت نمی کند برای حمایت زن اقدام کیفری نسبت به مرد انجام می دهد.

 جرم ترک انفاق از جرایمی که مربوط به خانواده است و از مقررات خاصی پیروی می کند.  این جرم  از زمره جرایم قابل گذشت است یعنی با گذشت شاکی  مرحله مجازات شخص مرتکب متوقف می شود. 

شرایط اقامه ی دعوی کیفری ترک انفاق

به طور کلی برای اقامه هر دعوای کیفری شرایطی وجود دارد که مطابق قانون باید رعایت شود. بنابراین برای دعوای کیفری جرم ترک انفاق نیاز شرایط زیر رعایت شود: 

۱- اثبات کردن رابطه ی زوجیت از طریق سند ازدواج

۲-در موردی که شوهر ادعا و درخواست اعسار میکند زوجه باید استطاعت مالی شوهر را اثبات نماید.

 

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

Facebook
Twitter
Pinterest
LinkedIn

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مرتبط

جرائم اینترنتی چیست؟

در واقع جرائم اینترنتی به جرائمی گفته می‌شود که در بستر اینترنت انجام می‌گردد در واقع فرد مجرم با استفاده از کامپیوتر یا تلفن همراه فعل جرم را انجام می‌دهد.

ادامه‌ی مطلب »