خلع ید و تصرف عدوانی
بحث خلع ید و دعوای تصرف عدوانی در ظاهر امر به یکدیگر شباهت دارند و در هر دو حالت افرادی هستند که مورد ضرر و زیان از جانب افرادی قرار گرفته‌اند و اموال آن‌ها مورد تصرف غاصبانه واقع شده است.
ولی با این حال تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد که اشخاص عادی ممکن است به جهت عدم آگاهی از این موارد به اشتباه دعوای دیگری را مطرح کرده و با قرار عدم استماع دعوا در دادگاه مواجه شوند چه بسا بهتر است در صورتی که اموال شما مورد تصرف قرار گرفته است به‌صورت درست اقدام و از وکیل ملکی در این راستا کمک بگیرید.
خلع ید چیست؟
خلع ید را این‌گونه می‌توانیم تعریف نماییم که خلع ید یک دعوای حقوقی میباشد به این نحو که شخصی به طور غیرقانونی مال غیرمنقول دیگری را بدون رضایت او مالک می‌شود و تصرف می‌نماید؛ این اموال غیرمنقول می‌توانند شامل خانه، زمین و … باشند به این شکل که در ماده ۳۰۸ قانون مدنی این‌گونه آورده شده است که غصب استیلا بر حق غیر است به شکل عدوان و اثبات ید بر مال دیگری بدون اذن در حکم غصب محسوب می‌شود.
در این ماده به‌صورت مستقیم اشاره به بحث خلع ید نکرده است؛ ولی میتوان آن را به این ماده منتسب کرد.
تصرف عدوانی چیست؟
تصرف عدوانی به دعوایی مطرح می‌شود که در هر دو حالت حقوقی و کیفری مطرح می‌شود؛ ولی عمده ماهیت آن حقوقی میباشد که در مقاله وکیل تصرف عدوانی به آن اشاره شده است.
تصرف عدوانی به معنای ادعایی است که متصرف سابق مبنی بر این دارد که فردی بدون رضایت او مال غیرمنقول وی را از تصرف او درآورده و حال او درخواست اعاده تصرف نسبت به این امر را دارد.
در دعوای خلع ید چه شرایطی باید مطابق قانون فراهم باشد؟
- اولین موضوعی که مطابق قانون مطرح می‌شود و حتماً باید وجود داشته باشد بحث مالک بودن شخص اقامه‌کننده دعوا میباشد.
- دومین موضوع متصرف بودن شخص خوانده دعوا میباشد و شخص دیگری که متصرف نیست را نمی‌توان به‌عنوان خوانده معرفی نمود.
- تصرف رخ‌داده شده باید به شکل غصبی و غیرقانونی رخ‌داده باشد؛ یعنی اگر صرف تصرف به جهات قانونی و ناشی از یک قرارداد رخ‌داده باشد نمی‌توان در این خصوص اقامه دعوا نمود.
این سه شرط حتماً باید وجود داشته باشد تا دادگاه بتواند به دادخواست مطرح شده رسیدگی نماید و مطابق ادله ارائه شده حکم صادر نماید.
مراحل رسیدگی به دعوای خلع ید
مطرح‌کردن دعوایی همچون دعوای خلع ید مانند سایر دعاوی حقوق متضمن طی شدن مراحل قانونی میباشد که در این جا وکیل ملکی می‌تواند بسیار یاری‌دهنده خوبی برای اشخاص باشد و آن‌ها را برای پیش برد پرونده و رسیدن به حق مسلم کمک نماید.
- ابتدا شخصی که مالک مال متصرفه میباشد باید به وکیل ملکی مراجعه نماید و نزد وکیل، دادخواستی حقوقی که متضمن ادله قانونی است را به صورت اصولی تنظیم نماید.
- بعد از آن که دادخواست خلع ید مورد تنظیم واقع شد این دادخواست باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برده شود و در سامانه ای تحت عنوان سامانه ثنا مورد ثبت واقع گردد.
- بعد از ثبت دادخواست از سمت دادگاه مهلتی برای رسیدگی به پرونده تعیین می‌شود، بعد از تعیین زمان رسیدگی و تشکیل جلسه دادرسی و بررسی ادله ارائه شده در صورت احراز حق قانونی فرد خواهان حکم به خلع ید داده می‌شود.
- در این جا فردی که مالک مال تصرف شده میباشد، می‌تواند طالب خسارت‌های وارده و اجرت‌المثل از خوانده دعوا بشود و به تمامی این خواسته‌ها در دادگاهی که دعوای خلع ید مطرح شده رسیدگی می‌شود.
- بعد از آن که حکم قطعی به خلع ید داده شد، خواهان باید درخواست اجرای حکم را به بخش اجرای احکام مدنی داشته باشد و بعد از آن اجرائیه صادر می‌شود، در واقع در کلیت میتوان روش اجرای حکم خلع ید را مانند سایر احکام مدنی دانست.
مدارکی که وکیل در دادخواست حقوقی خلع ید درج می‌نماید:
- سند مالکیت ملک
- استماع شهادت شهود
- جلب نظریه کارشناس
- تحقیقات و معاینه محلی
در دعوای تصرف عدوانی چه شرایطی باید مطابق قانون فراهم باشد؟
مطابق آن چه در ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است برای آن که دعوایی عنوان عدوانی داشته باشد و در دادگاه فرد بتواند به حق خود دست پیدا کند شرایطی از قبیل:
- تصرف سابق خواهان بر مال مورد ادعا
- عدم تصرف خوانده نسبت به مال پیش از تصرف خواهان دعوا
- عدوانی بودن تصرف
نکات تصرف عدوانی
- در بحث تصرف عدوانی شخص مالک می‌تواند ضمن درخواست این که مال خود را باز پس بگیرد، اجرت‌المثل ایام تصرف را نیز مطالبه نماید و میزان این اجرت‌المثل توسط کارشناس متخصص تعیین خواهد شد.
- اگر تصرف عدوانی ماهیت کیفری داشته باشد ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین کرده و بیان کرده است که در صورتی که فردی اقدام به تصرف عدوانی نماید مطابق قانون به حبس از یک ماه تا یک سال محکوم می‌گردد و باید تصرف عدوانی را به حالت سابق بازگرداند.
تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی
حال در این جا تفاوت‌هایی که در خلع ید و تصرف عدوانی وجود دارد را برای شما بیان می‌نماییم:
- صلاحیت اقامه دعوا: در دعوای مربوط به خلع ید صرفاً شخصی که مالک رسمی مال میباشد می‌تواند در خصوص بحث تصرف پیش‌آمده اقامه دعوا نماید، به این معنا شخصی که سن مالکیت آن ملک را دارد می‌تواند بر علیه شخصی که متصرف است اعلام شکایت نماید؛ اما در دعوای تصرف عدوانی وضعیت به این شکل نمی‌باشد و هر شخص دیگری غیر از مالک که حق تصرف برای او وجود دارد، می‌تواند اقامه دعوا نماید.
- ماهیت دعاوی: خلع ید صرفاً یک دعوای حقوقی میباشد و تنها از روش‌های حقوقی میتوان آن را مورد رسیدگی قرارداد اما دعوای تصرف عدوانی همان‌طور که عنوان شد علاوه بر آن که دارای ماهیت حقوقی میباشد میتوان به شکل کیفری آن را در مراجع قضایی مطرح نمود.
- اجرای حکم دعاوی: در دعوای خلع ید حتماً باید حکم به صورت قطعی صادر شود تا بتوان آن را به مرحله اجرایی در آورد؛ اما در تصرف عدوانی حتماً نباید حکم به صورت قطعی صادر شود و حتی قبل از صدور حکم قطعی میتوان درخواست صدور حکم را از مرجع قضایی داشت.
- حدود طرح دعاوی: دعوای خلع ید در خصوص اموال غیرمنقول صرفاً مطرح نمی‌شود و اموال منقول را نیز شامل می‌شود، اما تصرف عدوانی صرفاً نسبت به اموال غیرمنقول مطرح می‌شود.
- تشریفات رسیدگی: مطابق ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی به دعاوی تصرف عدوانی خارج از نوبت نیز رسیدگی می‌شود؛ اما دعوای خلع ید را نمی‌توان خارج از نوبت مورد رسیدگی قرارداد.
مشاوره با وکیل متخصص خلع ید و تصرف عدوانی مؤسسه حقوقی فرهنگ تفاهم
از آن جایی که دعاوی خلع ید و تصرف عدوانی هرکدام به نحوی دارای پیچیدگی‌ها و حساسیت های مربوط به خود هستند از این رو هرگونه اقدامات حقوقی و کیفری نسبت به آن‌ها مستلزم استفاده و مشاوره از وکیل متخصص در این حوزه‌ها میباشد تا به بهترین شکل رسیدگی به پرونده صورت بگیرد و در کم‌ترین زمان و هزینه نتیجه موردنظر حاصل شود.
از این رو به شما توصیه می‌نماییم در خصوص دعاوی مربوط به خلع ید و تصرف عدوانی با وکلای متخصص مؤسسه حقوقی فرهنگ تفاهم مشاوره داشته باشید تا در صورت نیاز بتوانید انجام کلیه کارهای مربوط به احقاق حق خود را به ما بسپارید.
سوالات متداول
دعوای خلع ید به شکل کیفری قابل طرح میباشد؟
خیر، این دعوا به دلیل ماهیت حقوقی که دارد صرفاً از طرق حقوقی قابل طرح میباشد.
بین خلع ید و تخلیه ید تفاوتی وجود دارد؟
بله خلع ید حالتی است که فرد از اول بدون اجازه مالک آن مال را متصرف شود و ید او از ابتدا غصبی باشد؛ ولی در تخلیه ید فرد ابتدا با اجازه مالک در آن جا سکونت داشته است و ید او امانی بوده و بعد از آن که مالک خواهان تخلیه می‌شود و او از این امر سرباز می‌زند ید او غصبی می‌شود.
دعوای خلع ید و تصرف عدوانی چه تفاوت مهمی با یکدیگر دارند؟
در خلع ید فرد خواهان اثبات مالکیت خود به موجب سند رسمی میباشد؛ اما در تصرف عدوانی خواهان نیازی به اثبات مالکیت ندارد و تنها باید به تصرف سابق خود استناد نماید.
دعوای تصرف عدوانی را میتوان به دو شکل کیفری و حقوقی مطرح نمود؟
بله این نوع دعوا را میتوان از دو طریق حقوقی و کیفری مورد طرح و شکایت قرار داد.
مؤسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در حوزههای خلع ید و تصرف عدوانی خدمات وکالتی ارائه میدهد؟
بله مؤسسه ما در تمامی حوزههای حقوقی و کیفری اعم از خلع و تصرف عدوانی خدمات تضمینی ارائه میدهد.
