مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی : نفقه یعنی از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل خانه، البسه، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا نیاز به واسطه نقص یا مرض.
درهرصورت نفقه یعنی تأمین کردن مخارج زندگی زن که عبارتند از مسکن، اثاثیه، غذا، لباس، دارو و درمان بوده که از زمان عقد دائم وظیفه شوهر است.
انواع نفقه کدام اند؟
نفقه زوجه : نفقه ای که زوج موظف به پرداخت به زوجه است.
نفقه اقارب و خویشاوندان : نفقه ای که اشخاص تحت شرایطی الزام به پرداخت به برخی از خویشان خود
می‌شوند.
بر طبق ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی کسی مستحق دریافت نفقه است که مالی ندارد و نتواند از طریق
مشغول شدن به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم کند.
این ماده مربوط به اقارب و خویشاوندان می‌باشد. فلذا ابتدا زوجه مستحق دریافت نفقه است و در مرحله بعدی به ارقاب و خویشاوندان تعلق می‌گیرد.
تفاوت نفقه اقارب با نفقه زوجه
نفقه زن مقدم بر نفقه اقارب می‌باشد. زن می‌تواند نفقه گذشته خود را مطالبه کند ولی اقارب تنها می‌توانند نفقه آتیه خود را تقاضا کنند.
نفقه زن وابسته به تمکن مرد نیست در حالی که پرداخت نفقه اقارب منوط به تمکن مالی انفاق کننده و به میزان استطاعت او است.
نفقه زنان شاغل
نکته مهمی‌که در مبحث نفقه زنان شاغل وجود دارد، این است که شاغل بودن یا نبودن زن تأثیری بر استحقاق او بر نفقه ندارد به عبارتی درآمد و دارایی زن ارتباطی با حق او نفقه نداشته و تکلیف نفقه زن همچنان بر عهده مرد است.
برابر قانون هر زمانی که رابطه زوجیت برقرار میشود، مرد مکلف به پرداخت نفقه است و در این خصوص شرط مالی وجود ندارد و زن چه تمکن مالی داشته باشد یا نه تاثیری بر استحقاق او برنفقه وجود ندارد.
نفقه برعهده مرد است و باید پرداخت شود و عدم پرداخت نفقه مجازات کیفری برای زوج دارد و هنگامی‌که زوج به صورت مادام نفقه زوجه را نپردازد، زوجه امکان طلاق برایش فراهم میشود.
به عبارت دیگر بنابر ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی درعقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر می‌باشد، به شرط اینکه زن بدون دلیل مشروع از انجام وظایف زناشویی امتناع نکرده باشد. بدین گونه اگر مردی نفقه همسر خود را در صورت تمکین پرداخت نکند، زن می‌تواند از طریق دادخواست و بنابر مبلغ درخواستی از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه، محکومیت شوهر را به پرداخت نکردن نفقه معوقه درخواست بکند و یا این که می‌تواند به دادسرا رفته و شکایت ترک انفاق مطرح نماید.
از مواردی که زن می تواند ازطریق دادگاه تقاضای طلاق کند و به آن استناد کند و با وجود مخالفت شوهر طلاق خود را بگیرد، همین نپرداختن نفقه یا ندادن نفقه می‌باشد.
در این موارد زن می تواند علاوه بر دستیابی به طلاق، عمده مهریه را هم وصول کند و به عبارتی دیگر طلاق با مهریه باشد.
میزان پرداخت نفقه زوجه به لحاظ شرایط اجتماعی و خانوادگی می‌باشد، کارشناسان در هنگام تعیین میزان نفقه به توان مالی مرد نیز توجه می‌کنند و بر طبق آن نفقه زوجه را تعیین می‌نمایند.
روش اثبات نفقه زوجه
یکی از روش‌های ثابت کردن موضوع نفقه ای که گذشته هم، مساله تعیین و اثبات میزان و مقدار نفقه می‌باشد. زن هر سطح درآمد و دارائی داشته باشد متعلق به خود اوست و مرد مکلف است بنابر توان و درآمد، نفقه زن را پرداخت کند.
ممکن است زنی در دادگاه اعلام کند که ماهانه ۳۰۰ هزار تومان تحت عنوان نفقه گذشته می‌خواهد.
هنگامی که مرد این مبلغ را پذیرا باشد، با رضایت او به پرداخت کردن این مبلغ ، دادگاه وارد بررسی مسائل دیگر
مربوط به پرونده میشود. اما اگر مردی بنا به هر دلیلی مخالف پرداخت این مبلغ باشد، دادگاه روش دیگری را در نظر می‌گیرد.
شیوه نیز ارجاع پرونده به یک کارشناس برای تعیین نفقه می‌باشد.
درخواست ارجاع پرونده به کارشناسی موضوعی است که می‌تواند هم از طرف زوجه و هم از طرف زوج تقاضا شود و هر کدام از طرفین که چنین موضوعی را مطرح کنند، ملزم به پرداخت هزینه‌های کارشناسی می‌شوند.
تعیین هزینه کارشناسی هم به مسائلی ازجمله توانایی و وضعیت مالی تقاضاکننده بستگی دارد که یک حداقل و حداکثری دارد.
حداقل آن ۲۵ هزار تومان و حداکثر آن ۲۰۰ هزار تومان است که باید از سوی فرد متقاضی پرداخته شود.
در صورت پرداخت هزینه از سوی زن، دادگاه زمانی که حکم نفقه را برای زن صادر کند هزینه این مبلغ را نیز به بدهی مرد اضافه و از او دریافت خواهدکرد.
میزان نفقه زوجه
نفقه از فردی به فرد دیگر متفاوت است. نفقه بنابر شرایط زوجه، وضعیت خانوادگی و اجتماعی زوجه، مبلغ مشخصی نداشته و بسته به شخص، متفاوت است.
محاسبه میزان نفقه بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنین هر منطقه و وضعیت مالی و توانایی مرد قرار می‌گیرد.
نحوه اعتراض به میزان نفقه
اعتراض به میزان نفقه زوجه توسط کارشناسان تعیین شده و نهایتا توسط قضات شورای حل اختلاف رسیدگی میشود.
نکته مهم در مورد نفقه زوجه اینست که حقوق زوجه مشمول همه نیازهای متعارف و متناسب با شآن زوجه می‌باشد و معیار مهم کارشناسان برای تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شان اوست.
شرایطی که زوجه مستحق دریافت نفقه نیست
بر طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی بیان می‌کند : هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
بنابراین باتوجه به ماده مذکور پرداخت و تامین نفقه توسط مرد مشروط به ادای وظایف خاص و عام زناشویی نسبت به زوج است و درصورتی که زن از انجام این تکلیف شرعی و قانونی خود نسبت به زوج خودداری کند، نفقه به وی تعلق نخواهدگرفت.
اما این خودداری از انجام وظایف زناشویی نباید به واسطه مانع مشروع و موجه باشد، این موضوع به این معنا است که مثلا، درصورتیکه زن به بنابر بیماری یا شرایط خاص نتواند از همسرش تمکین کند، در این مدت نیز حق نفقه او از بین نخواهد رفت و همچنان استحقاق دریافت نفقه را دارد.
ضمانت اجرای قانونی عدم پرداخت نفقه توسط زوج
درصورتیکه شوهر از پرداخت کردن نفقه همسرش خودداری کند یا درصورت صادرشدن حکم محکومیت وی توسط دادگاه،چنانچه اجرایی شدن حکم به واسطه ناتوانی مالی مرد در پرداخت کردن آن امکانش وجود نداشته باشد یا الزام او به تامین نفقه ممکن نشود، زن مستحق این خواهدبود که به دلیل پرداخت نکردن نفقه و عدم امکان الزام شوهر به پرداخت کردن آن، از دادگاه تقاضای طلاق کند.
دادگاه نیز بعد از بررسی و محرز شدن شرایط ذکرشده، ضمن حفظ تمامی حق و حقوق قانونی و مطالبات زوجه مانند مهریه و نفقه معوقه، شوهر را اجبار به طلاق زن کرده و حکم طلاق را صادر خواهدکرد.
علاوه بر اینکه مبلغ نفقه معوقه از سمت محاکم خانواده قابل مطالبه و دریافت است، ترک نفقه زن نیز دارای عنوان
مجرمانه می‌باشد و به شرط تحقق شرایط قانونی، مستوجب تعقیب کیفری و مجازات زوج مرتکب و خاطی خواهدبود.
ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده می‌گوید : هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب‌‌النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم میشود.
تعقیب کیفری به شرط شکایت شاکی خصوصی می‌باشد و در صورت گذشت او از شکایت خود در هر زمانی، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات متوقف میشود. البته در تحقق عنوان مجرمانه ترک انفاق و تعقیب کیفری زوج، علاوه بر تمکین زوجه، روشن شدن توانایی مالی زوج نیز ملاک عمل خواهدبود.
برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر در خصوص بحث نفقه و ارجاع پرونده آن به وکیل، به مقاله وکیل خانواده مراجعه نمایید.
سولات متداول
نفقه برای مرد صرفا شامل تامین ملی همسرش است؟
خیر ما دو نوع نفقه داریم که به شرح زیر است :
نفقه زوجه : نفقه ای که زوج موظف به پرداخت به زوجه است.
نفقه اقارب و خویشاوندان : نفقه ای که اشخاص تحت شرایطی الزام به پرداخت به برخی از خویشان خود می‌شوند. بر طبق ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی کسی مستحق دریافت نفقه است که مالی ندارد و نتواند از طریق مشغول شدن به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم کند.
آیا اقارب هم می‌توانند نسبت به نفقه معوقه خود اقدام کنند؟
زن می‌تواند نفقه گذشته خود را مطالبه کند ولی اقارب تنها می‌توانند نفقه آتیه خود را تقاضا کنند.
آیا نفقه شامل حال زنان شاغل نیز میشود؟
شاغل بودن یا نبودن زن تأثیری بر استحقاق او بر نفقه ندارد به عبارتی درآمد و دارایی زن ارتباطی با حق او نفقه نداشته و تکلیف نفقه زن همچنان بر عهده مرد است.
به طور کلی میزان مبلغ نفقه چقدر می‌باشد؟
نفقه از فردی به فرد دیگر متفاوت است. نفقه بنابر شرایط زوجه، وضعیت خانوادگی و اجتماعی زوجه، مبلغ مشخصی نداشته و بسته به شخص، متفاوت است.
محاسبه میزان نفقه بر مبنای شئونات خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنین هر منطقه و وضعیت مالی و توانایی مرد قرار می‌گیرد.
در چه صورتی نفقه از خانمی ساقط میشود؟
هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
2 پاسخ
سلام خسته نباشید ببخشی من سوال داشتم باشوهرم اختلاف داریم من برای نفقه ام شکایت کردم شوهرم هم برای تمکین شکایت کرده بودمن تودادگاه تمکین گفتم برنمیگردم دادگاه به نفع شوهرم رای داده نفقه من غط شده ودرخواست حق ازدواج داده من چه جورمیتونم نفقه دریافت کنم میتونم اعتراض مجدابزنم بگم من تمکین میکنم تمکین کنم ایادوباره به من نفقه طعلق میگیره میشه برام طوزی بدیدچکارکنم نفقه بهم تعلق بگیره باتشکر
در صورت اثبان نشوز زن نفقه تعلق نمیگیرد. برای راهنمایی دقیق تر لطفا تماس بگیرید.موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم ۰۲۱۵۴۷۶۴