قانون‌گذار محترم جمهوری اسلامی ایران در ماده ۵، ۶ و ۷ قانون مدنی، این چنین به صراحت اعلام کرده است که افراد دارای تابعیت ایران در هرجای دنیا که زندگی کنند، از جهت احوال شخصیه و ارث، شامل قانون ایران می‌شوند. همچنین افرادی که دارای تابعیت خارجی هستند اما در ایران اقامت دارند نیز در حدود و معاهده‌های خود و به شرط رفتار متقابل، در موضوعات مرتبط با احوال شخصیه، از قانون کشور متبوع خود تبعیت می‌کنند.
ما در این مقاله قصد داریم در مورد انحصار وراثت ایرانیان صحبت کنیم. بنابراین برای توضیح مبحث انحصار وراثت ایرانیان ابتدا به مفهوم احوال شخصیه می‌پردازیم.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که احوال شخصیه چیست؟
احوال شخصیه از نظر معنا یعنی صفت‌ها و خصوصیاتی که وضع و هویت شخصی و حقوقی و نیز تکالیف فرد را در جامعه مشخص می‌کند.
باتوجه به این موضوع این شخص می‌تواند آن را اعمال و اجرایی کند. مطابق مواد قانونی مرتبط اموری از قبیل، ازدواج، طلاق، ارث، وصیت، اهلیت و فرزندخواندگی به عنوان مصادیق «احوال شخصیه» مشخص شده‌اند.
در نهایت قوانین و مقررات ایران از حیث احوال شخصیه، من جمله ارث، در مورد تمام توابع ایران، ولو اینکه در خارج مقیم باشند، قابلیت اجرا خواهد داشت پس چنانچه یک فرد ایرانی در خارج از کشور زندگی و فوت کرده‌باشد، نمی‌توان گفت قوانین کشوری که در آن مقیم بوده است بر امور مربوط به ارث او برقرار است.
چه کسانی جزو ورثه متوفی محسوب می‌شوند؟
بر اساس قانون مدنی، طبقات ارث بصورت موارد زیر می‌باشد:
الف- خویشاوندان نسبی مثل فرزندان و پدر و مادر و خواهر و برادر و عمو و عمه و خاله و دایی و فرزندان آن‌ها: و بیانی دیگر طبق دسته بندی حقوق موضوعی ایران اشخاصی که به علت نسب ارث می‌برند سه دسته و هر دسته به چند درجه تقسیم می‌شوند:
پدر و مادر و فرزند و فرزندان فرزند
اجداد ( پدر بزرگ و مادر بزرگ) و خواهر و برادر و فرزندان آن‌ها
عموها و عمه ها و خاله ها و دایی‌ها و فرزندان آن‌ها
شایان به ذکر است در صورت بودن یک طبقه، طبقه بعدی ارث نخواهندبرد و قانون مدنی در ماده ۸۶۳ این مسئله را به طور واضح بیان کرده: یعنی ورثه‌های طبقه بعد زمانی ارث می‌برند که از ورثه‌های طبقه قبلی شخصی زنده نباشد.
ب – خویشاوندان سببی مانند زن و شوهر
پس اینگونه می‌توان‌گفت افراد بدون نسبت(غریبه) هیچ‌وقت در گروه وارث قرارنمی‌گیرند اما راه حل این موضوع، اگرکسی بخواهد اموالش بعد از مرگش به غریبه ای انتقال پیداکند، اینگونه است که : اموالش را به نفع غریبه‌ای وصیت کند.
شایان ذکر است که در حقوق ایران هیچکسی نمی‌تواند در زمان زندگی وارثش را از ارث محروم کند و هرفردی می‌تواند به نفع غریبه ای وصیت کند ولی وصیت همه دارایی، در قانون ایران غیر نافذ است یعنی تا یک سوم به موصی له تعلق می‌گیرد اما مازاد بر آن مشروط به رضایت بقیه وراث و اجازه آن‌هاست.
انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور
به این‌دلیل که امور مربوط به ارث از قوانین و مقررات ایران پیروی می‌کند، در صورتی که فرد دارای تابعیت ایرانی در خارج از کشور فوت کند؛ وراث او باید قوانین و مقررات حاکم بر ارث را بشناسند. این امر مستلزم تسلط کامل فرد به قوانین داخلی است.
در این وضعیت لازمه‌ی داشتن یک وکیل دادگستری که اموال و دارایی موجود فرد فوت شده را در ایران تحت کنترل و اداره خود درآورد بیش از قبل آشکار است.
مهم بودن این موضوع باعث شده است که خیلی از عزیزان هم‌وطن که در خارج از کشور سکونت دارند، ازحیث اداره و تسلط بر اموال و داراییشان قبل از فوت احساس نیاز به حضور وکیل دادگستری نمایند.
موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در راستای احقاق حقوق موکلین خود با به‌کارگیری وکلای متخصص در همه زمینه‌های حقوقی حاضر به ارائه خدمات مربوطه با سال‌ها تجربه درخشان و پرونده‌های موفق ، در کنار شما همراهان گرامی هستند.
سوالات متداول
اتباع ایران در خارج از کشور از حیث ارث تابع قوانین کدام کشور هستند؟
اتباع ایران در هر کجای دنیا که زندگی کنند، از حیث احوال شخصیه و ارث، مشمول قانون ایران هستند.
احوال شخصیه چیست ؟
احوال شخصیه از نظر معنا یعنی صفت‌ها و خصوصیاتی که وضع و هویت شخصی و حقوقی و نیز تکالیف فرد را در
جامعه مشخص می‌کند.
چه مواردی جزو احوال شخصیه و مقررات آن بحساب می‌آید؟
نکاح، طلاق، ارث، وصیت، اهلیت و فرزندخواندگی به عنوان مصادیق «احوال شخصیه» تعیین شده‌اند.
