قراردادهای نفتی چیست

قرارداد نفتی چیست

قرارداد نفتی به این ترتیب است که پس از تهیه نقشه‌ ها و مشخصات اجرایی طرح، اسناد مناقصه منتشر و از پیمانکاران برای شرکت در مناقصه دعوت می‌‌شوند.

پس از بررسی تمام شرایط پیمانکاران و پیشنهادها، پیمانکار برتر انتخاب و قرارداد نفتی با وی منعقد می‌ شود. در این نوشتار بخشی از قراردادهای رایج صنعت نفت تشریح می‌ شود:

قراردادهای طراحی (E)

قرارداد نفتی که فقط مرحله طراحی پروژه را شامل می‌‌شود به قراردادهای E معروفند.

قراردادهای طراحی و خرید (EP)

قراردادهایی که شامل مرحله طراحی و تامین کالای پروژه هستند، قراردادهای EP نام‌‌گذاری می‌‌شوند.

قراردادهای خرید و ساخت (PC)

پروژه‌‌هایی که مرحله خرید و ساخت از پیمانکار خواسته می‌ شود، حالت PC دارند که اکثر پروژه‌‌های کشور از این دسته هستند.

قراردادهای (EPC)

اجرای پروژه‌‌های بزرگ در صنعت نفت به روش EPC گسترش فراوانی داشته است، تا جایی که بسیاری از فعالیت‌‌های در دست اجرا با بهره‌گیری از این روش انجام می‌ شود.

پروژه‌‌های EPC، دارای اولویت ‌هایی همچون سرعت بیشتر و اعمال کنترل مناسبت ‌تر بر امور و فعالیت‌‌های اجرایی هستند. در این روش عملیات مهندسی، تدارک و تامین و اجرا به صورت موازی با هم و در قالب یک قرارداد انجام می‌شود.

با توجه به این نکته که یکی از نیازهای مهم بازار امروز به ویژه در پروژه‌‌هایی که به وسیله بخش خصوصی یا به طریق فاینانس انجام می‌‌شود، داشتن اطمینان از قیمت نهایی و تاریخ قطعی اتمام کار است، اجرای پروژه به صورت EPC، اطمینان بیشتر از قیمت تمام شده و زمان اتمام کار را فراهم می ‌کند.

روش EPC، برگرفته از سه حرف اول مهندسی (Engineering)، خرید (Procurement) و ساخت (Costruction ) است.

در میان مراحل اجرایی قراردادهای EPC، بخش E به دلیل وابستگی زیادی که با توان اجرایی تیم پیمانکار دارد، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

قراردادهای مشارکتی

این نوع قراردادها به دو دسته تقسیم می‌‌شوند که عبارتند از: (۱) موافقت‌‌نامه‌های مشارکت در تولید که این نوع از قراردادها، شرکت خارجی را متعهد به پرداخت مالیات و در برخی موارد بهره مالکانه، آموزش نیروی انسانی و مشارکت دولت میزبان می کند.

(۲) قراردادهای مشارکت در سرمایه‌گذاری که در این قراردادها، کشور میزبان و شرکت عامل در سود و خطرپذیری توافق ‌نامه ‌های نفتی سهیم هستند. میزان مشارکت در عقد موافقت ‌نامه‌ های امتیاز متفاوت است در نتیجه دولت به مثابه شریک در تولیدی که بر اساس قرارداد انجام می‌ شود، سهیم است.

قراردادهای خدماتی

این نمونه از قراردادها از دیرینه‌‌ترین اشکال روابط قراردادی بین افراد از یک سو و جوامع از سوی دیگر به شمار می ‌آیند. این نوع از قراردادها در سه دسته قرار می ‌گیرند:

قراردادهای صرفا خدماتی

این دسته از قراردادها در فعالیت ‌های اکتشافی کاربرد ندارد و تنها در تلاش ‌های تولید مورد بهره‌ برداری قرار می ‌گیرند. پاداش این قراردادها نقدی است و بهای مقطوع و مشخصی دارد. با این همه، گاه به منظور افزون کردن انگیزه سرمایه‌ گذار بیگانه در ارائه خدمات بهتر، امتیازهایی مانند خرید قسمتی از تولید اعطا می‌ شود.

نوع ساده آن، به صورت حق ‌الزحمه مقطع برای ارائه خدمات مشخص است و بابت دریافت کمک های فنی به کشور میزبان هیچ سهمی از نفت خام تولیدی پیش ‌بینی نشده است.

قراردادهای ریسکی خدمت

این نوع قراردادها، عموما در کشف میادین نفت و گاز کاربرد دارند، اصولا ماهیت این نوع قراردادها به گونه‌ ای است که مسائلی چون مالیات و بهره مالکانه کمتر مورد توجه طرفین قرار می ‌گیرد.

در صورتی که کشفی صورت نپذیرد، قرارداد به خودی خود منتفی است، اما در صورت کشف نفت یا گاز، شرکت ملزم است آن را به مرحله تولید برساند.

به هر تقدیر، کل تولید در اختیار کشور میزبان قرار خواهد گرفت و شرکت عامل طبق شرایط قرارداد یا از مبلغی مقطوع به عنوان بازپرداخت سرمایه به همراه نرخ بهره و خطر پذیری برخوردار خواهد شد و یا بر اساس درآمد حاصل از میزان نفت تولید شده پس از کسر مالیات سهم خواهد برد.

قراردادهای بیع متقابل

در قراردادهای خدماتی بیع متقابل، شرکت سرمایه‌ گذار بیگانه، تمامی وجوه سرمایه‌ گذار مانند نصب تجهیزات، راه‌اندازی و انتقال فناوری را به عهده می ‌گیرد و پس از راه‌اندازی پروژه، آن را به کشور میزبان واگذار می کند. بازگشت سرمایه و نیز سود سرمایه شرکت، از طریق دریافت محصولات تولیدی انجام می‌ شود.

دلیل طبقه ‌بندی قرارداد بیع متقابل در رده قراردادهای خرید خدمت این است که انجام بازپرداخت اصلی و سود سرمایه‌ گذاری از محل نفت خام و فرآورده‌های آن صورت می ‌گیرد.

پرداخت‌ها به صورت نقدی و غیرنقدی امکان‌پذیر است. این نوع قرارداد در کشورهایی که قوانین آنها، هرگونه مالکیت بخش خصوصی یا خارجی را بر صنعت نفت منتفی دانسته اند، اجرایی می‌ شود.

سرمایه‌گذاری خارجی

انواع سرمایه‌ گذاری خارجی در ایران بر اساس قانون تجارت شامل موارد زیر است:

۱) سرمایه‌ گذاری مستقیم یا فاینانس (finance)

۲) روش ساخت، بهره‌ برداری و واگذاری (BOT Build-Operate-Transfer)

۳) ساخت، تملک، بهره‌ برداری ( BOO (Build – Own – Operate)

الف) ساخت، تملک، بهره‌ برداری، واگذاری (BOOT (Build-Own-Operate-Transfer)

ب) ساخت، اجاره، واگذاری (BLT -Build – Lease – Transfer)

۴) قراردادهای بیع متقابل (Buy Back)

۵) مشارکت مدنی (JV -Joint Venture)